Metabolizmem nazywamy całokształt reakcji chemicznych (i związanych z nimi przemian energii) zachodzących w żywych komórkach. Stanowi on podstawę wszelkich zjawisk biologicznych. O przemianie materii mówi się najczęściej w kontekście utrzymania prawidłowej wagi i odchudzania. Tylko że wiele informacji o metabolizmie mija się z prawdą. Co jest faktem, a co mitem?
FAKT. Nie wolno rezygnować ze śniadań – przysłowie mówi, że powinno być ono królewskie i należy się tego trzymać. Pierwszy posiłek to rozrusznik dla przemiany materii, której tempo w nocy znacznie spada. W ten sposób wprawiamy metabolizm w ruch i dostajemy energetycznego kopa na cały dzień. Unikanie śniadań jest nie tylko niezdrowe, ale prowadzi również do nadwagi. Ważne, aby śniadanie było zdrowe i pożywne. Sięgajmy po chudy twaróg, pełnoziarniste pieczywo, świeże warzywa i najlepiej zieloną herbatę.
MIT. Już wiesz, że z jedzenia nie wolno rezygnować, a najlepiej jeść często, ale mało. Wrogiem metabolizmu są wszelkie diety cud, opierające się na niskiej kaloryczności. Częsta zmiana diety i ograniczanie kaloryczności pożywienia fatalnie wpływa na tempo metabolizmu, który po prostu zwalnia – stąd efekt jojo. Przemianie materii nie pomagają również głodówki. Zadbaj o to, aby w twojej diecie nie brakowało przede wszystkim białka. O dietach jednoskładnikowych piszemy także tutaj.
Ewa Podsiadły-Natorska
MIT. Platformy wibrujące zyskały w ostatnim czasie na popularności, przede wszystkim wśród kobiet. Faktem jest, że pomagają schudnąć i wyrzeźbić sylwetkę, są również pomocne przy zwalczaniu cellulitu. Ale nijak się mają do metabolizmu. Maszyny wibrujące ani nie zastępują ćwiczeń (szczególnie siłowych!), w żadnych wypadku nie poprawiają trawienia, a już na pewno nie wpływają korzystnie na przemianę materii. Można je traktować jedynie jako dodatek do treningu.
FAKT. Nie tylko to, co i jak często jemy, ani jaki rodzaj treningu wybierzemy, ma znaczenie dla metabolizmu. Aby przemiana materii funkcjonowała bez zarzutu, istotny jest również spokojny sen. Naukowcy potwierdzili, że osoby, które zarywają noce i cierpią na bezsenność, mają tendencję do tycia, ponieważ ich metabolizm jest spowolniony. W nocy organizm się regeneruje, dlatego po około ośmiu godzinach odpoczynku jest gotowy, aby pracować na pełnych obrotach. Okazuje się, że przytyć można również od stresu.
MIT. Większość kobiet unika węglowodanów jak ognia. A to błąd, ponieważ okazuje się, że węglowodany – spożywane w racjonalnych ilościach, w postaci produktów pochodzenia roślinnego – podkręcają metabolizm. Przemiana materii siada, gdy węglowodany połączymy z tłuszczem. Przykładowo – ziemniaki i kasza to doskonałe źródło błonnika i potasu, które regulują proces przemiany materii. Zapobiegają również niekontrolowanym atakom na jedzenie.
FAKT. Szacuje się, że po 21. roku życia tempo przemiany materii spada o 2-3 proc. na każde kolejne 10 lat. Najszybszy spadek metabolizmu obserwuje się po 65. roku życia. Związane jest to przede wszystkim ze znacznie mniejszą aktywnością ruchową, na którą wpływają procesy starzenia. Poza tym badania wykazały, że przyczyną obniżenia się tempa metabolizmu jest mniejsza liczba energii, jaka jest nam potrzeba na starość. Organizm seniora staje się po prostu energooszczędny.
MIT. Wiele słyszy się o tym, że wodę powinno się pić, tyle że zazwyczaj nie wiadomo dlaczego. Tymczasem wszystkie zachodzące w organizmie reakcje chemiczne zależą właśnie od wody – niemieccy uczeni dowiedli, że wypicie dwóch szklanek wody przyśpiesza metabolizm o 30 proc. na 10 minut. Poza tym odwodnienie sprawia, że spalamy o ok. 2 proc. mniej kalorii. Woda powinna być chłodna (ok. 4-7 stopni); najlepiej pić mineralną niegazowaną. Dorosła kobieta powinna przyjmować 2 litry płynów dziennie, a mężczyzna – 2,5.
FAKT. Jeśli chcesz schudnąć, musisz uprawiać trening siłowy. To za jego sprawą tempo metabolizmu wzrasta średnio o 10 proc. Efekt taki, że szybsze tempo przemiany materii utrzymuje się nawet do kilku godzin po zakończeniu treningu. Na podkręcenie metabolizmu najlepsze są krótkie sesje treningowe, ale intensywne (im cięższe ćwiczenia, tym lepiej), z minimalnymi przerwami. Na tym polega trening obwodowy. I jeszcze jedno: im więcej mamy mięśni, tym lepsza przemiana materii i więcej spalonych kalorii w czasie ćwiczeń. Sprawdź tutaj, jak ćwiczyć efektywnie.
MIT. Oczywiście, bezkarne objadanie się jeszcze nikomu nie wyszło na dobre. Ale przypominamy raz jeszcze: aby schudnąć trzeba jeść. Tempo metabolizmu drastycznie spadnie, jeśli znacznie ograniczysz liczbę spożywanych posiłków. Najlepsze, co możesz zrobić dla swojej przemiany materii, to jeść 5-6 niedużych dań w ciągu dnia (co 3-4 godziny). Dzięki temu metabolizm cały czas będzie pracował na wysokich obrotach. Poza tym z badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Stanowym w Arizonie wynika, że małe porcje bardziej sycą. Nieregularne jedzenie albo spożywanie kalorycznych posiłków zaburza metabolizm.
FAKT. Zamiast sięgać po suplementy diety usprawniające przemianę materii, postaw na przyprawy. Czosnek, pieprz, papryka, imbir i cynamon to naturalne dodatki, po które warto sięgać, aby metabolizm działał jak należy. Obalono natomiast mit mówiący, że metabolizm podkręca papryczka chili. Do tej pory nie udało się udowodnić, że ta ostra przyprawa wpływa na przemianę materii. Wystarczy wspomnieć, że w Meksyku, gdzie chili je się na tony, co czwarta osoba ma nadwagę. Więcej sposobów na podkręcenie metabolizmu znajdziesz w osobnym artykule.