Brytyjka Amanda Warne to kobieta, o której zrobiło się głośno, gdy opowiedziała publicznie o tym, co ją spotkało. Przestała miesiączkować jako 21-latka. Początkowo lekarz podejrzewał, że brak okresu to skutek przemęczenia, gdy jednak miesiączka nadal nie wracała, przeprowadzono badania hormonalne. Co się okazało? Dziewczyna przeszła przedwczesną menopauzę.
Podobna rzecz spotkała Cassie Chapple, która także zaczęła przekwitać w wieku 21 lat. Tyle że tej kobiecie parę lat później – ku wielkiemu zdumieniu lekarzy – udało się zajść w ciążę. „Jestem taka szczęśliwa. Cuda się zdarzają” – powiedziała dziennikarzom.
Przedwczesne przekwitanie
Menopauza (przekwitanie, klimakterium) to trwałe fizjologiczne zatrzymanie cyklu miesiączkowego. Zmiany towarzyszące menopauzie obejmują przede wszystkim ustanie jajnikowej syntezy estrogenów oraz progesteronu. Efektem tych zmian są zaburzenia regulacji autonomicznego układu nerwowego, zmiany w sferze emocjonalnej, a w późniejszym wieku osteoporoza.
U kobiet najczęściej klimakterium ma miejsce między 45. a 55. rokiem życia – średni wiek przekwitania to 51 lat. Czasem jednak zdarza się, że kobieta przechodzi menopauzę znacznie wcześniej – dzieje się tak u jednej na tysiąc młodych kobiet. Jeśli ostatnia miesiączka pojawiła się przed 40. rokiem życia, mówimy wtedy o menopauzie przedwczesnej. Gdy kobieta przekwita w młodym wieku, może mieć to związek z poważną chorobą, np. nowotworem, zwłaszcza leczonym chemioterapią bądź radioterapią (taki przypadek określa się jako „menopauzę wywołaną farmakologicznie”).
Do chorób mogących wywołać przedwczesną menopauzę należą także zaburzenia układu immunologicznego, zaburzenia funkcjonowania tarczycy, zaburzenia hormonalne oraz cukrzyca.
Inne przyczyny
Menopauza może być także wywołana przez operację obustronnego wycięcia przydatków macicy (wycięcie obu jajników z jajowodami), które często, choć nie zawsze, wykonuje się razem z histerektomią (usunięciem macicy). Ustanie miesiączki spowodowane usunięciem jajników określa się jako „menopauzę pooperacyjną”. W jej wyniku następuje nagły, całkowity spadek poziomu hormonów rozrodczych, który na ogół wywołuje takie same objawy towarzyszące wygasaniu czynności hormonalnej jak menopauza naturalna.
Estrogen, progesteron i inne hormony dostarczane są w celu wyrównania ich poziomu w organizmie, który nie jest już w stanie sam ich produkować. Niekiedy dzięki HTZ czynność jajników zostaje przywrócona, ale zdarza się to tylko w 5 proc. przypadków.
Dobra dieta to podstawa
Dobrze jest również zmienić styl życia, zwłaszcza modyfikując dietę. W przypadku przedwczesnej menopauzy niezbędne jest wprowadzenie zmian w sposobie odżywiania. – Warto zacząć od ograniczenia takich produktów, jak kawa i produkty wysokosłodzone, ponieważ blokują one wchłanianie niezbędnych witamin i minerałów. To samo dotyczy soli, która zatrzymuje płyny metaboliczne i powoduje wzrost ciśnienia krwi – wyjaśnia Katarzyna Górczyńska, dietetyk z Centrum Naturhouse.
– Pomocne w utrzymaniu odpowiedniej wagi są probiotyki, które usprawniają działanie układu pokarmowego, zapobiegają np. wzdęciom i problemom natury ginekologicznej. Z kolei bioflawonoidy zawarte m.in. w owocach, uszczelniają oraz uelastyczniają naczynia krwionośne, wspomagając tym samym cały układ – dodaje dietetyczka.
Warto włączyć do jadłospisu produkty zawierające wapń i magnez – to minerały niezbędne do utrzymania dobrego stanu kości. Znajdują się one m.in. w nabiale, orzechach laskowych, warzywach strączkowych. Dodatkową ochronę organizmu zapewnia kompleks witamin. Najważniejsze z nich: A, E, C, D oraz z grupy B korzystnie wpływają na regenerację kolagenu w skórze i ścianach krwionośnych, nawilżają błony oraz ułatwiają wchłanianie wapnia. Regulują też metabolizm tłuszczów i węglowodanów oraz pomagają w dolegliwościach takich, jak np. zmiana szyjki macicy.
Ewa Podsiadły-Natorska
Wiadomo również, że kobiety palące papierosy wchodzą w menopauzę wcześniej od tych niepalących. Do wczesnego przekwitania może się też przyczynić niewłaściwy sposób odżywiania, zwłaszcza zaburzenia typu anoreksja.
Częstotliwość występowania przedwczesnej menopauzy jest wyższa u bliźniąt dwu- i jednojajowych. Szacuje się, że ok. 5 proc. bliźniaczek wstępuje w menopauzę przed 40. rokiem życia. Powody nie są do końca jasne. Przedwczesne przekwitanie może być dziedziczne, dlatego kobiety, których matki przestały wcześnie miesiączkować, nie powinny okładać macierzyństwa na później. Zagraniczne badania dowodzą także, że przedwczesna menopauza może być zapowiedzią przyśpieszonego starzenia się organizmu.
Hormonalna terapia zastępcza
U młodych kobiet z menopauzą dochodzi do przedwczesnego wygaśnięcia jajników. Skutkiem tego jest zanik miesiączkowania. Oprócz tego pojawiają się objawy typowe dla klimakterium – uderzenia gorąca, suchość pochwy, wahania nastroju i depresja, zaburzenia snu, zmęczenie, dreszcze, bóle stawów i mięśni, niepokój, problemy z koncentracją, omdlenia, obniżona odporność organizmu, częste oddawanie moczu lub jego nietrzymanie, nocne poty itp.
Przedwczesna menopauza jest diagnozowana lub potwierdzana wynikami badań poziomu hormonów FSH i LH. Ich poziom jest wyższy, jeżeli menopauza już nastąpiła. Lekarz może zaproponować stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), co uchroni kobietę przed osteoporozą. W ramach hormonalnej terapii zastępczej stosowana jest suplementacja hormonami płciowymi.