Według szacunków, zaparcia dotykają od 2% do 27% całej populacji (zależnie od definicji), przy czym aż 12% osób na świecie zgłasza dolegliwości tego rodzaju. Specjaliści uważają jednak, że problem może być niedoszacowany, ponieważ 65% pacjentów cierpiących na zaparcia zwleka z konsultacją lekarską. Tymczasem postępowanie diagnostyczne może wykryć poważną przyczynę przewlekłych zaburzeń, a prawidłowa terapia wdrożona na czas – zapobiec groźnym skutkom zaparć.
Zaparcia mogą mieć charakter ciężki i przewlekły. Niektórzy pacjenci doświadczają tygodni bez wypróżnień, inni cierpią z powodu wzdęć, dolegliwości bólowych podczas prób oddania stolca, wypróżnień wymagających dużego wysiłku i parcia. Duże badanie przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazało, że niemal 15% respondentów spełnia kryteria zaparcia, z czego 45% choruje od 5 lat lub dłużej.
Mikroflora jelitowa składa się z licznych gatunków drobnoustrojów – przyczyny przewlekłych zaparć często leżą w jej nieprawidłowościach. Aktualnie w literaturze medycznej pojęcie „mikroflora” zastępowane jest terminem „mikrobiota”, który lepiej oddaje złożony charakter społeczności mikroorganizmów zasiedlających organizm człowieka (w tym przypadku – bytujących w przewodzie pokarmowym). Mikrobiota jelitowa (czyli bakterie, grzyby, wirusy i eukariota) wywiera istotny wpływ na stan zdrowia. Zaparcia mogą być jednym z objawów jakościowego lub ilościowego zaburzenia składu mikrobioty jelitowej. Jednak problem może sięgać głębiej.
Do podstawowych czynności mikrobioty jelitowej należą:
– synteza witamin,
– rozkład niestrawionych resztek pokarmowych,
– ochrona przed bakteriami chorobotwórczymi.
Każdy z tych procesów może zostać upośledzony w wyniku zaburzenia równowagi, jaką w prawidłowych warunkach cechuje się mikrobiota. Konsekwencją mogą być m.in. niedobory witamin z grupy B lub osłabienie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu (obrony miejscowej) przed kolonizacją przewodu pokarmowego przez bakterie chorobotwórcze.
Więcej na temat zaparć przeczytać można na http://www.stopzaparciom.pl/.
Pamiętajmy, że zaparcia, zwłaszcza chroniczne, mogą wymagać konsultacji lekarskiej. Bezzwłoczna ocena lekarska konieczna jest u pacjentów, którzy zaobserwowali tzw. objawy alarmowe, np.
– nieuzasadniony spadek masy ciała,
– krwawienia z przewodu pokarmowego,
– niedokrwistość o nieustalonej przyczynie,
– nocne bóle brzucha.
Z konsultacją lekarską nie powinni również zwlekać pacjenci z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku raka jelita grubego.
Najczęstszą konsekwencją nieleczonych, przewlekłych zaparć są krwawienia z odbytu i choroba hemoroidalna, zwana potocznie (acz nieprawidłowo) „hemoroidami”. W jej przebiegu dochodzi do powiększenia wewnętrznych guzków krwawniczych (czyli hemoroidów – prawidłowych struktur anatomicznych odbytu). Niekontrolowane, niepoddane terapii schorzenie rozwija się, osiągając kolejne fazy – stopnie choroby hemoroidalnej:
– stopień I – powiększenie guzków krwawniczych bez wypadania poza kanał odbytu;
– stopień II – guzki wypadają na zewnątrz podczas defekacji i ulegają samoistnemu cofnięciu do kanału odbytu;
– stopień III – wypadające guzki krwawnicze wymagają ręcznego odprowadzenia na miejsce;
– stopień IV – guzki stale poza kanałem odbytu, nie można ich odprowadzić ręcznie.
Leczenie zachowawcze choroby hemoroidalnej obejmuje:
– zapobieganie zaparciom;
– leczenie farmakologiczne, które może jedynie łagodzić dolegliwości (takie jak świąd, ból, pieczenie).
Już w II stopniu często konieczne jest leczenie zabiegowe (instrumentalne). Stopień IV oraz stopnie niższe z powikłaniami wymagają leczenia operacyjnego.
Innym, „twardym” skutkiem ignorowanych zaparć są kamienie kałowe, które tworzą się w wyniku zalegania mas kałowych w odbytnicy. Kamienie uniedrażniają, „zatykają” jelito, stając się źródłem dodatkowych dolegliwości i nasilając problem zaparciami (mechanizm błędnego koła). W takich przypadkach bardzo rzadko wystarcza terapia ograniczona do zmiękczania mas kałowych doodbytniczymi wlewami. Najczęściej niezbędna jest interwencja chirurga i zabieg w krótkim znieczuleniu dożylnym lub miejscowym w celu rozkruszenia „problemu”.
Przed tymi (i innymi) powikłaniami nieleczonych zaparć najlepiej chroni wczesna (jak najwcześniejsza!) profilaktyka i terapia.
Leczenie zaparć rozpoczyna się od zmiany diety i stylu życia. Wskazane jest:
Jeśli postępowanie niefarmakologiczne okazuje się mało efektywne (pierwsze rezultaty można zaobserwować po ok. 3 tygodniach), rozważa się wsparcie farmakologiczne. Zgodnie z aktualną wiedzą, jako leki pierwszego rzutu można stosować środki osmotyczne lub pobudzające, np. bisakodyl – lek, który działa miejscowo na sploty nerwowe błony śluzowej jelita grubego. Bisakodyl stymuluje perystaltykę, ogranicza wchłanianie wody i elektrolitów z jelita, zwiększając uwodnienie mas kałowych, zmiękczając konsystencję stolca i ułatwiając wypróżnianie.
Źródła:
Tack J., Müller-Lissner S., Stanghellini V. et al. Diagnosis and treatment of chronic constipation – a European perspective. Neurogastroenterol Motil. 2011; 23(8): 697–710.
Forootan M., Bagheri N., Darvishi M. Chronic constipation. A review of literaturę. Medicine (Baltimore). 2018 May; 97(20): e10631.
De Vries J., Miller PE., Verbeke K. Effects of cereal fiber on bowel function: A systematic review of intervention trials. World J Gastroenterol. 2015; 21(29): 8952–8963.
Markland AD., Palsson O., Goode PS. et al. Association of Low Dietary Intake of Fiber and Liquids with Constipation: Evidence from the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) Am J Gastroenterol. 2013; 108(5): 796–803.
Gawęcki J., Żywienie człowieka, Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
"Dlaczego trzeba leczyć zaparcia?", Stopzaparciom.pl, http://stopzaparciom.pl/article/dlaczego_trzeba_leczyc_zaparcia.html
Nyrop KA., Palsson OS., Levy RL. et al. Costs of health care for irritable bowel syndrome, chronic constipation, functional diarrhoea and functional abdominal pain. Aliment Pharmacol Ther. 2007;26(2):237–248.
Portalatin M., Winstead N. Medical Management of Constipation. Clin Colon Rectal Surg. 2012; 25(1): 12–19.
Kajla P., Sharma,A., Sood DR. Flaxseed - a potential functional food source. J Food Sci Technol. 2015; 52(4): 1857–1871.
Kienzle Horn S., Vix JM., Schuijt C. et al. Efficacy and safety of bisacodyl in the acute treatment of constipation: a double-blind, randomized, placebo-controlled study. Aliment Pharmacol Ther. 2006;23:1479–88.
Manabe N., Cremonini F., Camilleri M. et al. Effects of bisacodyl on ascending colon emptying and overall colonic transit in healthy volunteers. Aliment Pharmacol Ther. 2009; 30(9): 930–936.
Whitehead W.E., Wald A., Norton N.J. Treatment options for fecal incontinence Dis. 2. Colon Rectum. 2001; 44: 131–144.
Wald A. Constipation in the primary care setting: current concepts and misconceptions. Am J Med. 2006;119(9):736–739.
Postępowanie w zaparciu. Podsumowanie wytycznych American Gastroenterological Association 2013. Medycyna Praktyczna. 2013; 12: 44–50.
Postępowanie w nienowotworowych chorobach odbytnicy i odbytu. Podsumowanie wytycznych American College of Gastroenterology. Medycyna Praktyczna. 2014; 2015; 3: 26–34.
Charytoniuk A., Simon K. Diagnostyka i leczenie zaparć u młodych osób. Medycyna po Dyplomie. 2013; 5, [dostęp online].
Jarosz M., Dzieniszewski J. Zaparcia – porady lekarzy i dietetyków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
Suares NC, Ford AC. Systematic review: the effects of fibre in the management of chronic idiopathic constipation. Aliment Pharmacol Ther. 2011;33(8):895–901.
Boilesen SN., Tahan S., Dias FC. Et al. Water and fluid intake in the prevention and treatment of functional constipation in children and adolescents: is there evidence? Jornal de Pediatria. 2017; 4 (23): 320-327.
Jarosz M., Żywienie osób w wieku starszym. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
Ferrazzi S, Thompson GW, Irvine EJ et al. Diagnosis of constipation in family practice. Can J Gastroenterol. 2002;16(3):159–164.
Lembo A, Camilleri M. Chronic Constipation. N Engl J Med. 2003;349(14):1360–1368.
Bae SH. Diets for Constipation. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 2014; 17(4): 203–208.
Materiał partnera
Ta strona używa plików cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie.
Więcej szczegółów w naszej