Co to jest skóra atopowa i jakie daje objawy?
Diagnozowanie skóry atopowej - jak sprawdzić, czy ma się skórę atopową?
Przyczyny skóry atopowej
Sposoby łagodzenia dolegliwości skóry atopowej
Skóra atopowa to taka, która wyróżnia się szczególną suchością i świądem. Bardzo często pojawiają się też na niej wypryski, nadżerki. Jeśli atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u niemowląt, wówczas charakterystycznymi objawami tej choroby są zmiany o podłożu rumieniowym, którym towarzyszą grudki oraz pęcherzyki. Mogą się one pojawiać na różnych częściach ciała: policzkach, skórze głowy, tułowiu, czy pośladkach.
U starszych dzieci AZS objawia się jako ogniska rumieniowe, którym oprócz grudek towarzyszą jeszcze nadżerki, strupy, czy przeczosy. Zmiany te widoczne są przede wszystkim w zgięciach łokci oraz kolan, na skórze karku, grzbietach dłoni oraz stóp, nadgarstkach. Skóra takiego dziecka jest nadwrażliwa i często towarzyszy jej świąd. Widoczna jest również na niej lichenifikacja, czyli pogrubiona i pociemniona skóra z widocznym bruzdowaniem.
U dzieci powyżej 12 roku życia oraz dorosłych najbardziej charakterystyczne dla AZS jest zaczerwieniona skóra, z występującymi na niej nadżerkami i przeczosami, jak również strupami. Towarzyszy jej świąd i również lichenifikacja, a zmiany ulokowane są symetrycznie: na szyi, twarzy, na dłoniach, w górnej części klatki piersiowej, obręczy barkowej lub biodrowej.
W zaostrzeniu objawów skóry atopowej dużą rolę odgrywają czynniki zewnętrzne, o czym warto poczytać na stronie Atopowe zapalenie skóry: Co zaostrza objawy? Skąd bierze się AZS?
Diagnozowanie skóry atopowej opiera się przede wszystkim o wywiad przeprowadzony przez lekarza, który np. dotyczy alergicznych obciążeń w rodzinie.
Do stwierdzenia, czy ma się do czynienia z atopowym zapaleniem skóry czy nie, stosuje się kryteria opracowane przez Hanifina i Rajkę. Aby potwierdzić AZS, należy spełnić trzy kryteria duże oraz trzy kryteria małe.
- dodatni wywiad atopowy rodzinny albo dodatni wywiad pacjenta,
- świąd skóry,
- przewlekły i nawrotowy przebieg choroby,
- właściwa lokalizacja zmian na skórze
- oraz typowa ich morfologia.
- wystąpienie rybiej łuski,
- nadmierna suchość skóry,
- pojawienie się świądu po spoceniu,
- niespecyficzny stan zapalny dłoni lub też stóp,
- rogowacenie mieszkowe,
- dermografizm biały,
- zaostrzenie objawów skórnych po przeżytym stresie,
- nietolerancja pokarmów,
- nie tolerowanie wełny,
- podwyższenie poziomu IgE w surowicy.
U osób z atopowym zapaleniem skóry można też często stwierdzić wystąpienie takich objawów jak:
- łupież biały,
- rumień na twarzy,
- zapalenie czerwieni wargowej,
- powracające zapalenie spojówek,
- zaciemnienie wokół powiek,
- stożek rogówki,
- wyprysk sutków,
- skłonność do nawrotowych zakażeń skóry.
Ze względu na to, że alergeny wziewne oraz pokarmowe mogą zaostrzać objawy AZS, w diagnostyce atopowego zapalenia skóry stosuje się również pomocniczo testy alergiczne.
Atopowe zapalenie skóry to choroba, która jest przekazywana dziedzicznie. W związku z tym geny są jednym z czynników, które powodują powstanie tego schorzenia.
Powstaniu AZS sprzyjają również zaburzenia ze strony układ immunologicznego. Przede wszystkim jest to nadreaktywność komórek tucznych, agresywne działanie eozynofilów, brak kontroli nad produkcją mediatorów zapalnych. Do tego dochodzi przewaga limfocytów Th2 nad limfocytami Th1, co daje zapalenie atopowe z towarzyszącym mu naciekiem.
W patogenezie atopowego zapalenia skóry istotną rolę odgrywa również zakażenie S. aureus, które nie wynika jedynie z obniżenia odporności bariery skórnej. Gronkowiec ten występuje naturalnie w błonach śluzowych nosa i gardła człowieka, natomiast bardzo rzadko pojawia się na skórze. Jednak u 75-100 % osób z AZS można stwierdzić jego obecność na naskórku z widocznymi zmianami, a u 30%-50% ludzi na naskórku bez widocznych zmian. Wiele szczepów S. aureus wytwarza enterotoksyny, które penetrują skórę w taki sposób, że nasilają reakcje zapalne. Ponadto gronkowce te uwalniają bardzo dużo enzymów proteolitycznych, jak również lipaz, nukleaz, hoemolizyn, które ułatwiają bakteriom przenikanie naskórka.
Coraz większą rolę w pojawieniu się atopowego zapalenia skóry przypisuje się również filagrynie - białku odpowiadającemu za silną barierę ochronną skóry.
Pielęgnacja skóry atopowej
Ze względu na to, że skóra atopowa jest nadmiernie przesuszona, kosmetyki przeznaczone do jej pielęgnacji powinny skutecznie ją nawilżać. W tym celu warto sięgnąć po kremy, które z jednej strony będą utrzymywały wilgotność w naskórku, a z drugiej strony będą chronić go przed nadmierną utratą wody.
- kwas hialuronowy,
- mocznik,
- gliceryna,
- sorbitol,
- mleczany,
- hydroksykwasy.
Są to substancje higroskopijne, tak zwane humektanty, które powodują skupienie wody w najbardziej powierzchownych warstwach naskórka, dzięki czemu staje się ona bardziej gładka, miła w dotyku.
Drugim rodzajem składników, które powinny znaleźć się w kremach pielęgnujących atopową skórę, są lipidy, które uszczelniają warstwę zewnętrzną naskórka. Dzięki temu nie dopuszczają do TEWL, czyli przeznaskórkowej utraty wody. Ponadto wzmacniają one na tyle warstwę ochronną skóry, że wolniej ulega ona przesuszeniu pod wpływem czynników zewnętrznych.
/img2.papilot.pl/a/18/11/pielegnacja-dloni-atopowej-kremem-na-azs-15c5a.jpg)
Niezbędnym składnikiem kosmetyków dla osób z AZS są również substancje o działaniu łagodzącym świąd np. pantenol. Analizując skład kremów pielęgnacyjnych warto również zwrócić uwagę, czy posiadają one składniki wspierające prawidłową mikroflorę skóry. Dzięki utrzymaniu odpowiedniej flory bakteryjnej naskórka możliwa jest bowiem lepsza jej ochrona np. przed bakteriami.
Oprócz kosmetyków warto też w pielęgnacji skóry z AZS zwracać uwagę na to, aby nie przesadzać z ilością i długością czasu kąpieli. Oczywiście niemowlęta kąpiemy codziennie w miękkiej wodzie, a w przypadku zaostrzonych stanów skóry – bez mydła. U dorosłych lepsze będą kąpiele co drugi dzień i to w umiarkowanej temperaturze wody. Utrzymywanie odpowiedniego stanu higieny jest niezbędne dla zachowania zdrowej kondycji skóry. Woda pomaga bowiem zmyć brud i złuszczający się naskórek, które stanowią wspaniałą pożywkę dla bakterii. Jeśli więc chcemy uniknąć zakażeń bakteryjnych, warto regularnie się myć. W przypadku osób z nadmiernie przesuszoną skórą, rybią łuską, po takiej kąpieli trzeba zastosować kosmetyki natłuszczające i nawilżające.
Dieta pełni bardzo ważną rolę w unormowaniu funkcjonowania skóry. Przede wszystkim dlatego, że niektóre składniki, które spożywamy, mogą nasilać zmiany skórne. Z kolei inne z nich, których brakuje w naszej diecie, mogą pomóc powrócić jej do zdrowia.
Ze względu na to, że skóra atopowa ma osłabioną barierę ochronną, konieczne jest wprowadzenie do diety takich składników odżywczych, które ją uszczelnią. Jednym z takich składników są niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. W szczególności poleca się spożywanie kwasów omega-3, gdyż wywierają dobroczynny wpływ na naskórek. Jak dowodzą badania, spożywanie np. oleju z wiesiołka w kapsułkach przez 12 tygodni w ilości 3x500 mg, spowodowało, że skóra osób testujących ten olej stała się bardziej nawilżona, elastyczna, mniej szorstka, bardziej gęsta oraz bardziej odporna na zmęczenie. Z kolei wypijanie oleju konopnego w ilości 30 ml przez 8 tygodni u osób cierpiących na AZS sprawiło, że znacznie zmniejszyły się typowe dla atopii – świąd oraz suchość skóry.
Probiotyki to kolejny element diety, który jest w stanie poprawić funkcjonowanie skóry atopowej. Jak wykazują badania Isolauri oraz wspólników, dzieci, które od najmłodszych lat otrzymywały jako dodatek do diety bakterie szczepu Lactobacillus rhmanosus GG, w późniejszym okresie dzieciństwa miały o połowę zmniejszone ryzyko zachorowania na AZS. U dzieci, które już od okresu noworodkowego otrzymywały probiotyki z tym szczepem, w wieku 2-4 lat wystąpiło jedynie 26 % przypadków zachorowań na tę chorobę, a u dzieci, które ich nie otrzymywały - 47%. Probiotyki można dostarczyć sobie spożywając żywność w nią zasobną taką jak: kiszone ogórki, kiszona kapusta czy ukiszone buraki. Można też sięgnąć po gotowe suplementy diety, zwracając jednak uwagę na to, że tylko niektóre szczepy bakterii znajdujące się w preparatach aptecznych mają faktycznie udowodnione badaniami działanie probiotyczne.
Ze względu na to, że u prawie 30% chorujących na atopowe zapalenie skóry wpływ na pogorszenie ich stanu mają alergeny pokarmowe, zaleca się, aby osoby cierpiące na AZS wykonały testy alergiczne, a następnie zastosowały dietę eliminacyjną. Jak pokazują niektóre badania, szczególnie dobre wyniki w poprawie stanu skóry uzyskuje się u chorych z ciężką postacią z AZS. Daje to przypuszczenie, że im bardziej nasilony stopień atopowego zapalenia skóry, tym większa jest w nim rola pokarmów, które mogą wpływać negatywnie na funkcjonowanie naskórka. Choć na pogorszenie stanu skóry mogą wpływać różne alergeny pokarmowe, to jednak u dzieci najczęściej są to białka mleka krowiego, bardzo często pojawia się też uczulenie na jajka.
Pielęgnacja skóry atopowej wiązać się powinna nie tylko z doborem odpowiednich kosmetyków, ale również eliminacją tych środków chemicznych, które mogą jej szkodzić. Szczególnie niekorzystnie na stan skóry oddziałują wszelkiego rodzaju detergenty takie jak płyn do mycia naczyń, czy środki czyszczące do powierzchni łazienkowych, z którymi skóra ma bezpośredni kontakt. Niszczą one płaszcz lipidowy skóry, powodując zaostrzenie objawów AZS, takich jak np. przesuszenie, czy świąd skóry.
Dodatkowo wiele z tych środków może alergizować, podrażniając dodatkowo nadwrażliwą, atopową skórę. Powodują one również obniżanie się pH skóry, co sprzyja namnażaniu się na niej bakterii. Wybierając środek czystości warto zwrócić uwagę na jego skład: im krótsza lista składników, tym lepiej. Bezpieczne dla atopowej skóry będą te produkty, które posiadać będą w swoim składzie np. mydło marsylskie, kokosowe, cytrynian sodu, węglan sodu, krzemian sodu.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
l M. Wanat-Krzak, R. Kurzawa, Diagnostyka i leczenie wyprysku atopowego, „Alergia, Astma, Immunologia” 2006, nr 11 (1), s. 11-21
l https://www.bepanthen.pl/pl/wszystko-o-skorze/egzema/
l B. Kamińska, K. Plata-Nazar, Atopowe zapalenie skóry u dzieci. Program ALERNI, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2009, tom 3, nr 5, s. 367-371
l H. Bojarowicz, W. Woźniak, Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2008, nr 89 (4), s. 471-475
l M. Kania-Dobrowolska, J. Baraniak, R. Kujawski, M. Ożarowski, Nutrikosmetyki – nowa podgrupa suplementów diety, „Postępy Fitoterapii” 2017, nr 18 (2), s. 132-138, https://www.researchgate.net/profile/Marcin_Ozarowski/publication/320617532_Nutricosmetic_-_new_subgroup_of_dietary_supplements_Nutrikosmetyki_-_nowa_podgrupa_suplementow_diety/links/59f0dc81a6fdcc1dc7b8f186/Nutricosmetic-new-subgroup-of-dietary-supplements-Nutrikosmetyki-nowa-podgrupa-suplementow-diety.pdf
l B. Rymarczyk, J. Gluck, B. Rogala, Rola alergenów pokarmowych w zaostrzeniach atopowego zapalenia skóry u osób dorosłych, „Alergia Astma Immunologia” 2012, nr 17 (3), s. 136-141, m.alergie.pl/library/aai_volume-17_issue-3_article-1052.pdf
l A. Rudyk, M. Jurzak, Składniki aktywne kosmetyków i dermokosmetyków stosowane w pielęgnacji skóry z atopowym zapaleniem [w:] Stan skóry wykładnikiem stanu zdrowia, pod red. A. Goździalska, J. Jaśkiewicz, Kraków 2012, s. 107-119, https://repozytorium.ka.edu.pl/handle/11315/813
l D. Myłek, Oswoić alergie, Warszawa 2018, s. 137-138
Ta strona używa plików cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie.
Więcej szczegółów w naszej