Kaszel to jeden z najczęstszych objawów infekcji górnych dróg oddechowych. Może mieć charakter suchy (nieproduktywny) lub mokry (produktywny). Choć często bywa uciążliwy, pełni ważną funkcję ochronną, pomagając usunąć z dróg oddechowych nadmiar śluzu, drobnoustroje oraz ciała obce. Odpowiedni dobór leków na kaszel jest niezbędny, aby zapewnić skuteczne leczenie jego objawów. Jak jednak rozpoznać, z którym rodzajem kaszlu ma się do czynienia oraz jak działają syropy wykrztuśne i kiedy po nie sięgnąć?
Kaszel suchy charakteryzuje się brakiem wydzieliny. Jest drażniący, często napadowy, nieprzynoszący ulgi. Może występować na początku infekcji wirusowej lub być wynikiem podrażnienia śluzówki. Często towarzyszy mu uczucie suchości w gardle, a każdy atak kaszlu jest bolesny i męczący. Kaszel mokry jest natomiast związany z produkcją wydzieliny w drogach oddechowych, czyli śluzu. Organizm próbuje się jej pozbyć, aby oczyścić drogi oddechowe, a to wywołuje odruch kaszlowy. [1]
Syrop wykrztuśny stosuje się w przypadku kaszlu mokrego, aby ułatwić odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Ich celem jest m.in. rozrzedzenie śluzu, dzięki czemu staje się on łatwiejszy do usunięcia. Leki przeciwkaszlowe są natomiast wskazane przy kaszlu suchym, gdy nie ma potrzeby usuwania wydzieliny, a sam kaszel staje się na tyle uciążliwy, że zakłóca sen lub codzienne funkcjonowanie. Wywierają one hamujący wpływ na odruch kaszlu, zmniejszając jego częstotliwość.[1]
Syropy na kaszel produktywny zawierają substancje, które pomagają w usunięciu wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. Wyróżnia się 3 grupy substancji mukoaktywnych, o różnym mechanizmie działania, a ich zadaniem jest: [2]
zwiększanie produkcji śluzu,
upłynnianie już istniejącej wydzieliny,
zwiększenie aktywności rzęsek.
Syropy wykrztuśne zawierają substancje sekretolityczne, które pomagają zwiększyć efektywność kaszlu, usprawniając proces usuwania wydzieliny z dróg oddechowych. Dzielą się na trzy grupy: [2]
o działaniu odruchowym – drażnią receptory w żołądku, prowadząc do zwiększenia wydzielania i rozrzedzenia śluzu (np. korzeń wymiotnicy, saponiny, benzoesan sodowy, jodek potasu).
działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe – stymulują gruczoły w drogach oddechowych, poprawiając uwodnienie wydzieliny (np. hipertoniczne roztwory NaCl, olejki eteryczne, mannitol).
zwiększające pH wydzieliny – działają poprzez zmianę pH śluzu (np. wodorowęglan sodowy, chlorek amonowy), jednak ich praktyczne zastosowanie jest ograniczone.
Mukolityki, takie jak ambroksol i acetylocysteina, mają za zadanie upłynnić już istniejącą wydzielinę. Leki mukolityczne działają poprzez zmianę właściwości fizykochemicznych śluzu w drogach oddechowych. Ich aktywność polega na zmniejszeniu lepkości śluzu, który w efekcie staje się mniej gęsty i łatwiejszy do usunięcia. Do tej grupy należą takie substancje, jak acetylocysteina i erdosteina. [2]
Mukokinetyki wspomagają ruchy rzęsek wyścielających drogi oddechowe. Niektóre z nich wpływają aktywność rzęsek i przyspieszają transport śluzu w kierunku gardła, skąd może on zostać łatwo odkrztuszony. Najważniejszy w kontekście kaszlu mechanizm polega na zmniejszeniu przylegania śluzu do powierzchni dróg oddechowych. Do tej grupy należy m.in. ambroksol, który wpływa na wydzielanie surfaktantu i wodnistego śluzu, zmniejszając lepkość wydzieliny w drogach oddechowych. Dodatkowo wykazuje właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. [2]
Substancje o właściwościach mukoregulujących wpływają na wydzielanie śluzu pośrednio. Na przykład karbocysteina zmniejsza lepkość śluzu i wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Glikokortykosteroidy, antybiotyki makrolidowe i leki antycholinergiczne zmniejszają stan zapalny i wpływają na ograniczenie nadmiernej produkcji śluzu. [2]
Aby wspomóc usunięcie wydzieliny z dróg oddechowych, warto zastosować kilka prostych metod. Trzeba zadbać o nawilżenie powietrza poprzez użycie nawilżacza pokojowego oraz stosować inhalacje roztworem soli fizjologicznej (0,9% NaCl). Proces oczyszczania dróg oddechowych ułatwia także regularne wietrzenie pomieszczeń. Równie ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu oraz unikanie alergenów, dymu tytoniowego i innych substancji drażniących. [1][3]
Artykuł na zlecenie marki Deflegmin
Źródła
[1] Wiercińska M., Kaszel - rodzaje, przyczyny, leczenie, Medycyna Praktyczna, 2022: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel-rodzaje-przyczyny-leczenie [Dostęp online: 11.09.2024]
[2] Krenke R. i in., Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje
dla lekarzy rodzinnych, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Wytyczne dla POZ: https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2020/09/Postepowanie-w-kaszlu-u-osob-doroslych-%E2%80%93-rekomendacje-dla-lekarzy-rodzinnych-2018.pdf
[3] Pacjent z kaszlem produktywnym (mokrym) w gabinecie lekarza POZ, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, 2022: https://ptmr.info.pl/pacjent-z-kaszlem-produktywnym/ [Dostęp online: 11.09.2024]
Ta strona używa plików cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie.
Więcej szczegółów w naszej