Rodzaj porodu a wpływ na mikroflorę jelitową dziecka

Czy wiesz, że sposób porodu ma znaczący wpływ na to, jakie bakterie w pierwszej kolejności zasiedlą przewód pokarmowy noworodka? W związku ze wzrostem ilości cesarskich cięć (CC) dokonywanych bez wyraźnych wskazań medycznych powstaje coraz więcej badań na temat różnic między rodzajem porodu a kolonizacją flory bakteryjnej noworodka. Jaki wpływ na zdrowie dziecka ma sposób porodu?

Co wpływa na mikroflorę jelitową dziecka?

Za główne czynniki mające wpływ na kolonizację przewodu pokarmowego noworodka uznawane są:

• wiek ciążowy – ryzyko występowania zaburzeń mikroflory jelitowej wzrasta u wcześniaków, między innymi z powodu niedojrzałości fizjologicznej i czynników poporodowych, takich jak antybiotykoterapia czy przedłużone przebywanie w szpitalu,
• sposób karmienia – mleko matki zawiera probiotyki i prebiotyki, które kolonizują przewód pokarmowy dziecka i korzystnie wpływają na jego zdrowie,
• rodzaj porodu – mikrobiom noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie jest zbliżony do mikroflory skóry matki, podczas gdy ten u noworodków urodzonych siłami natury odpowiada w dużej mierze mikroflorze dróg rodnych matki. 

Za najbardziej prawidłowy uznawany jest mikrobiom dziecka donoszonego, karmionego piersią i urodzonego fizjologicznie [1]. Każde odstępstwo stwarza ryzyko dla zachowania właściwej mikroflory jelitowej, którą można wspierać poprzez probiotyki dla dzieci Coloflor Cesario zawierające żywe kultury bakterii Lactobacillus rhamnosus GG. Jest to jeden z najlepiej poznanych szczepów bakteryjnych, którego korzystne działanie potwierdzono w licznych badaniach naukowych.

Poród naturalny a mikroflora jelitowa dziecka

W trakcie porodu fizjologicznego noworodek przechodzi przez drogi rodne, dzięki czemu ma kontakt z florą bakteryjną pochwy i okolic odbytu matki. Skład mikrobiomu noworodka jest więc zbliżony do mikrobiomu pochwy rodzicielki – w pierwszej dobie życia przewód pokarmowy jest zasiedlany przez bakterie tlenowe i względnie beztlenowe z rodzaju Escherichia, Enterococcus, Staphylococcus i Lactobacillus, a po kilku dniach florą dominującą stają się bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Do obecnych drobnoustrojów zaliczamy również Bacteroides, Clostridium i Eubacterium [2,3]. Prawidłowa flora bakteryjna aktywuje komórki odpornościowe, chroniąc przed chorobotwórczymi bakteriami i uczestnicząc w produkcji witamin [4].

0

zdrowie

Jak utrzymać piękną skórę? 5 rzeczy, które musisz wiedzieć o suplementach!

Cesarskie cięcie a flora bakteryjna noworodka

W przypadku CC noworodek nie przechodzi przez drogi rodne matki, dlatego jego przewód pokarmowy nie jest w pierwszej kolejności zasiedlany przez bakterie charakterystyczne dla flory bakteryjnej pochwy. Zamiast tego kolonizacja przebiega przy udziale drobnoustrojów typowych dla skóry i środowiska sali operacyjnej, m.in. Staphylococcus, Corynebacterium, Clostridium, Propionibacterium [5,6]. Mamy również do czynienia z obniżoną liczbą korzystnych drobnoustrojów z rodzaju Bifidobacterium i Bacteroides fragilis. 

Wskutek cesarskiego cięcia podstawowa flora może być zakłócana nawet 6 miesięcy po rozwiązaniu. Warto również zauważyć, że CC może opóźniać naturalne karmienie, kontakt skóra do skóry i przebywanie w jednym pokoju, co sprzyja niekorzystnym efektom zdrowotnym i psychologicznym oraz zasiedlaniu przewodu pokarmowego dziecka przez groźne bakterie z otoczenia [7]. Wielu autorów podkreśla również związek CC ze zwiększonym ryzykiem występowania chorób autoimmunologicznych, w tym astmy, alergii, atopii czy cukrzycy typu I [8-10]. 

Cesarskie cięcie – wskazania a rzeczywistość

Cięcie cesarskie jest najczęściej wykonywanym zabiegiem operacyjnym u kobiet na świecie. Choć Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, by tylko 10-15% porodów kończyło się cesarskim cięciem z powodów medycznych, liczba ta od lat jest znacznie wyższa – w 1999 roku odsetek cesarskich cięć w Polsce wynosił 18,1%, w 2010 roku już 33,9%, a w 2021 roku nawet 43% [11,12]. Najnowsze dane płynące z NFZ, pokazują, że Polska ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników porodów zakończonych cesarskim cięciem i w 2022 r. odsetek ten wyniósł blisko 48%.

Najważniejsze wskazania do cesarskiego cięcia [13]:

• elektywne (planowe) – np. nieprawidłowe położenie płodu, niewspółmierność płodowo-miednicza, wskazania pozapołożnicze (neurologiczne, okulistyczne, ortopedyczne, hematologiczne, kardiologiczne, psychiatryczne itp.),
• pilne – np. nieprawidłowe ułożenie główki, nieprawidłowe położenie płodu przy trwającej czynności skurczowej, poród przedwczesny płodu, dla którego poród drogami rodnymi stanowi poważne ryzyko uszkodzenia lub śmierci,
• naglące – powtarzające się epizody bradykardii, głęboka bradykardia płodu niereagująca na leczenie zachowawcze,
• nagłe (natychmiastowe) – wypadnięcie pępowiny, podejrzenie krwotoku wewnętrznego spowodowanego pęknięciem macicy, przedwczesne oddzielenie łożyska, rzucawka, zaburzenia czynności serca płodu.

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego nie obejmują cesarskiego cięcia „na życzenie” (bez wskazań medycznych), choć na całym świecie odsetek CC na prośbę matki wynosi ok. 4-18% wszystkich porodów [14]. Należy pamiętać, że cesarskie cięcie nie jest naturalnym sposobem porodu i zwiększa ryzyko zaburzeń oddechowych oraz pokarmowych. 

Źródła:

[1] Jańczewska I., Domżalska-Popadiuk I. (2014). Znaczenie kolonizacji bakteryjnej przewodu pokarmowego noworodków donoszonych urodzonych metodą cięcia cesarskiego. Annales Academiae Medicae Gedanensis, 44.

[2] Dominguez-Bello M. G., Costello E. K., Contreras M., Magris M., Hidalgo G., Fierer N., Knight R.: Delivery mode shapes the acquisition and structure of the initial microbiota across multiple body habitats in newborns. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 010, 107, 26, 11971.

[3] Penders J., Thijs C., Vink C., Stelma F. F., Snijders B., Kummeling I., van den Brandt P. A., Stobberingh E. E.: Factors influencing the composition of the intestinal microbiota in early infancy. Pediatrics 2006, 118, 2, 511.

[4] Moćkun J, Olszewska J. Wpływ cięcia cesarskiego na rozwój psychomotoryczny dziecka. Piel Pol. 2017;1(63):150–154.  DOI: http://dx.doi.org/10.20883/pielpol.2017.20.

[5] Biasucci G., Benenati B., Morelli L., Bessi E., Boehm G.: Cesarean delivery may affect the early biodiversity of intestinal bacteria. J. Nutr. 2008, 138, 9, 1796S. 

[6] Biasucci G., Rubini M., Riboni S., Morelli L., Bessi E., Retetangos C.: Mode of delivery affects the bacterial community in the newborn gut. Early Human Dev. 2010, 86, suppl 1, S13.

[7] Witkowska-Wirstlein R., Jurczyk M.U. Czynniki determinujące kolonizację przewodu pokarmowego noworodka. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. 2016;3(48):285–289. DOI: https://doi.org/10.20883/ppnoz.2016.12.

[8] Bager P, Wohlfahrt J, Westergaard T. Caesarean delivery and risk of atopy and allergic disease: meta-analyses. Clin Exp Allergy 2008;38:634-642.

[9] Thavagnanam S, Fleming J, Bromley A i wsp. A meta-analysis of the association between Caesarean section and childhood asthma. Clin Exp Allergy 2008;38:629-633.

[10] Cardwell CR, Stene LC, Joner G i wsp. Caesarean section is associated with

an increased risk of childhood-onset type 1 diabetes mellitus: a meta-analysis of observational studies. Diabetologia 2008;51:726-735.

[11] Signore C., Klebanoff M.: Neonatal morbidity and mortality after elective cesarean delivery. Clin. Perinatol. 2008, 35, 2, 361.

[12] Klinger K., Nowosielska P., Polska bije rekordy cesarskich cięć. Jeden z najwyższych wskaźników w Europie: https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/8228585,polska-bije-rekordy-cesarskich-ciec-jeden-z-najwyzszych-wskaznikow-w-europie.html [dostęp 2023-08-20].

[13] Słomko Z, Poręba R, Drews K, Niemiec K: Najważniejsze zagadnienia dotyczące cięcia cesarskiego. Ginekologia i Położnictwo - Medical Project. 2006; 2(2):7-22. 

[14] Ramachandrappa A, Jain L. Elective Cesarean Section: It’s Impact on Neonatal Respiratory Outcome. Clin Perinatol. 2008; 35(2): 373–vii.

Artykuł sponsorowany