Badania laboratoryjne: jaki jest ich zakres i ile kosztują?

Badania laboratoryjne wykonuje się z krwi, moczu, kału. Wskazaniem są zarówno drobne infekcje, jak też podejrzenia najcięższych chorób metabolicznych czy onkologicznych.

Podstawowe badania laboratoryjne

Podstawowe badania laboratoryjne pozwalają rozpoznać lub wykluczyć liczne schorzenia i zaburzenia pracy organizmu, od stanów zapalnych, przez problemy hormonalne, metaboliczne czy naczyniowe, aż po choroby nowotworowe. W celach diagnostycznych do analizy oddaje się krew, mocz i kał.

Skierowanie na badania laboratoryjne może wystawić lekarz pierwszego kontaktu lub specjalista. Dokument ważny jest tak długo, jak utrzymuje się przyczyna jego wypisania, niemniej w praktyce wiele laboratoriów oczekuje jego uaktualnienia po upływie 30 dni.

Podstawowe badania krwi

Podstawowe badania krwi to:

• morfologia, która pozwala ocenić poziom oraz właściwości czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. W ramach badania analizowane są:
  • RBC – poziom czerwonych krwinek,
  • WBC – poziom białych krwinek,
  • MCV – średnia objętość krwinki,
  • MCH – średnia masa hemoglobiny,
  • MCHC – średnie stężenie hemoglobiny,
  • EOS – poziom eozynofilii,
  • Baso – poziom bazofili,
  • LYM – poziom limfocytów,
  • MPV – średnia objętość trombocytów;
    
    
• biochemia krwi, czyli szczegółowa ocena osocza krwi pod kątem różnego typu schorzeń, w tym:
  • glikemia, czyli stężenie glukozy – badanie pozwalające rozpoznać i kontrolować cukrzycę. W celach diagnostycznych wykonywane są:
    • oznaczenie glikemii przygodnej,
    • stężenie glukozy na czczo,
    • doustny test obciążenia glukozą;
  • profil lipidowy, wykonywany w przypadku podejrzeń miażdżycy, określający parametry dotyczące cholesterolu. Bada się:
    • cholesterol całkowity,
    • frakcje HDL i LDL,
    • trójglicerydy;
  • próby wątrobowe, wskazujące między innymi na wirusowe zapalenie tego organu typu B i C, czy uszkodzenia powodowane nadużywaniem alkoholu. Określa się enzymy wątrobowe (ALT, AST, ALP, GGTP) oraz tzw. bilirubinę;
• badania hormonalne, mające na celu wykrycie nieprawidłowości w działaniu układu endokrynnego, np. w kontekście podejrzeń niedoczynności lub nadczynności tarczycy, bezpłodności itd. W zależności od potrzeb analizowane są m.in.:
  • TSH, FSH, LH, prolaktyna – hormony przysadki mózgowej
  • t3 i Ft4 – hormony tarczycy,
  • testosteron, DHT, DHEA / DHEAS, estrogeny, progesteron – męskie i żeńskie hormony płciowe.

Badanie ogólne moczu

Uzupełnieniem morfologii często jest badanie ogólne moczu, które wykonuje się w przypadku podejrzenia schorzeń nerek i układu moczowego, ale też m.in. cukrzycy, nadciśnienia, niedokrwistości czy nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby oraz trzustki.

W laboratorium określane są takie parametry, jak:

• barwa, przejrzystość i ciężar właściwy,
• pH, czyli odczyn kwasowo-zasadowy,
• obecność oraz stężenie w moczu bilirubiny, ciał ketonowych, białek, leukocytów i erytrocytów.

Należy pamiętać, że do analizy oddaje się mocz z porannej mikcji, przy czym pierwszy strumień powinien być skierowany do toalety, a dopiero dalsza ilość do specjalnego plastikowego, sterylnego pojemnika.

Badanie kału

Badanie kału wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem takich problemów zdrowotnych, jak m.in.:

• stany zapalne układu trawiennego,
• zakażenie Helicobacter Pylori,
• choroby pasożytnicze, bakteryjne, wirusowe,
• wrzody żołądka,
• zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego,
• rak jelita grubego.

Diagnostykę tego typu wykonuje się też obowiązkowo u osób zatrudnionych w branży gastronomicznej (np. na obecność Salmonelli). Kał do badania należy oddać w wyparzonym, sterylnym i szczelnie zamkniętym pojemniku, po uprzednim pobraniu szpatułką jego próbki.

W laboratorium, w zależności od potrzeb, próbka jest poddawana analizie bakteriologicznej, chemicznej lub biologicznej.

16

zdrowie

Czy antykoncepcja hormonalna może być szkodliwa?

Jak odczytać wyniki badań laboratoryjnych?

Wyniki badań laboratoryjnych ujęte są w normy. Przykładowo:

• poziom czerwonych krwinek (RCB) u dorosłych mężczyzn powinien wynosić 4,7-6,1 mln/mm3, a u kobiet 4,0-5,5;
• prawidłowy poziom białych krwinek (WBC) u osób dorosłych to 4 300 – 10 000/µl
• białko C-reaktywne (CRP), jeden z podstawowych wskaźników stanu zapalnego, powinno wynosić 0,08 do 3,1 mg;
• właściwa glikemia na czczo mieści się w przedziale 70-99 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l). Wyniki w granicach 100-125 (5,6 – 6,9 mmol/l) oznaczają stan przedcukrzycowy, a powyżej 125 mg/dl (6,9 mmol/l) – cukrzycę;
• TSH (hormon tyreotropowy) – norma wynosi 0,27 – 4,20 mU/l; hormon tarczycy FT3: 2,25 - 6 pmol/L, zaś FT4: 10 - 25 pmol/L.
  
  

Uwaga: tego typu ogólne normy mają dla pacjenta jedynie wartość poglądową. Każde badanie laboratoryjne powinno zostać szczegółowo opisane – oprócz uzyskanego wyniku, laboratorium ma też obowiązek podać stosowane kryteria.

Należy pamiętać, że parametry przyjmowane przez poszczególne placówki badawcze za prawidłowe mogą się od siebie różnić w zależności m.in. od używanego sprzętu czy odczynników. Interpretacji wyniku powinien dokonać lekarz.

Cennik badań laboratoryjnych

Cennik badań laboratoryjnych jest bardzo zróżnicowany w zależności od parametru, który jest poddawany analizie, a także konkretnego laboratorium, miejscowości itd. Średnie koszty wynoszą:

• morfologia 8-15 zł,
• CRP: 9-15 zł,
• hormony TSH, Ft3 i Ft4 – po ok. 30 zł każdy
• lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG) – 20-30 zł,
• próby wątrobowe: 28-35 zł,
• insulina po obciążeniu glukozą – 80 - 120 zł.

Wiele badań można wykonać całkowicie za darmo, z refundacją NFZ, pod warunkiem, że pacjent posiada skierowanie.

Artykuł sponsorowany