Dieta w chorobie refluksowej – co jeść przy refluksie?

Spis treści

Czym jest refluks i jakie są przyczyny jego powstania?

Refluks u dzieci – dieta

Refluks u dorosłych – dieta

Dieta przy refluksie – polecane produkty

Dieta przy refluksie – jadłospis

Zapalenie przełyku – dieta

A jeśli dieta nie działa?

Czym jest refluks i jakie są przyczyny jego powstania?

Refluks przełykowo-żołądkowy jest to dolegliwość, która związana jest z cofaniem się pokarmu znajdującego się już w żołądku, z powrotem do przełyku. Ze względu na to, że przetrawiony pokarm zmieszany jest już ze żrącym kwasem solnym, powoduje on podrażnienie śluzówki gardła, co objawia się pieczeniem, zgagą, bólem przy przełykaniu.

Główną przyczyną refluksu przełykowo-żołądkowego jest słabo działający odźwiernik dolnego zwieracza przełyku, który otwiera się np. pod wpływem przepełnionego treścią żołądka i powoduje cofnięcie się pokarmu.

Infografikę opracowano na podstawie poradnika: Najważniejsze przyczyny i objawy refluksu żołądka

Refluks u dzieci – dieta

Refluks u niemowląt to zjawisko całkowicie fizjologiczne. Pojawia się zwykle po posiłku i nie towarzyszą mu dodatkowe objawy charakterystyczne dla tego schorzenia. Nie jest też czymś, co zakłócałoby nocny sen dziecka. Tego rodzaju refluks wynika z niedojrzałości anatomicznej, jak również czynnościowej, przewodu pokarmowego maluchów, a dokładniej z krótkiego przełyku, który ma ograniczoną objętość oraz z mniej ostrego kąta Hisa. Również długi czas leżenia powoduje nasilenie objawów refluksu. Symptomy te znikają zazwyczaj po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia.

Należy jednak odróżnić sam refluks od choroby refluksowej, z którą mamy do czynienia wtedy, gdy treść żołądkowa cofa się do przełyku i daje objawy kliniczne. Objawami tymi mogą być u niemowląt: wymioty, spadek masy ciała albo słaby jej przyrost, trudności z połykaniem, ból przy przełykaniu, chrypka, kaszel, wyginanie się w łuk.

Kiedy więc refluks u niemowląt nie mija i zaczyna dawać objawy charakterystyczne dla choroby refluksowej lub pojawia się w późniejszym okresie dzieciństwa, wymaga już zmiany diety i leczenia pediatrycznego i gastrologicznego. Objawami refluksu przełykowo-żołądkowego u dzieci w wieku od -3 lat są zazwyczaj: bóle brzucha, wymioty, kaszel. Z kolei u dzieci w wieku 4-15 lat najczęściej odnotowuje się takie dolegliwości jak: zgaga, wymioty, ból brzucha, nudności, odbijanie się.

Zalecenia dietetyczne odnośnie refluksu u dzieci różnią się w zależności od wieku. U niemowląt najczęściej trzeba zadbać o to, aby karmione były w pozycji pionowej. Trzeba też dopilnować, aby dziecku odbiło się po jedzeniu. W momencie, gdy rodzice podejrzewają, że refluks przełykowo-żołądkowy ma związek z alergią pokarmową np. na białko mleka krowiego (jeśli dziecko karmione jest sztucznie), zaleca się konsultację z pediatrą, który zaleci zmianę mleka na inne, bardziej odpowiednie.

W przypadku większych dzieci należy zadbać, aby nie przejadały się podczas posiłków, aby z ich diety wyeliminowane zostały takie produkty jak słodycze i napoje gazowane. Warto postarać się również o to, aby potomstwo miało dostateczną dawkę ruchu, gdyż to usprawni motorykę przewodu pokarmowego.

Refluks u dorosłych – dieta

Ze względu na to, że pewne produkty mogą nasilać objawy refluksu przełykowo-żołądkowego, zaleca się, aby dieta osób cierpiących na to schorzenie była wyważona i dobrze skomponowana. Dzięki temu można kontrolować przebieg choroby i łagodzić, bądź całkiem wyeliminować, jej objawy.

Dieta osób dorosłych z refluksem przełykowo-żołądkowym powinna być przede wszystkim lekkostrawna i opierać się o produkty nie pobudzające produkcji kwasu żołądkowego. Powinna być ona również oparta na żywności, która umożliwia szybsze opróżnianie żołądka i przyspiesza ogólną motorykę przewodu pokarmowego. Jeśli ma poprawiać trawienie, musi mieć wyeliminowane takie produkty jak:

- owoce oraz soki cytrusowe,

- pokarmy kwaśne,

- ostre oraz bardzo pikantne przyprawy typu chili,

- wyroby z czekolady,

- kawę, herbatę,

- tłuste mięsa,

- dania smażone lub przygotowane z dużą ilością zawiesistych sosów,

-zupy na wywarach z kości,

- napoje gazowane,

- tłuste sery,

- słodycze,

- warzywa cebulowe, fasolkę, brukselkę, kapustę.

Cytrusy oraz soki owocowe to produkty, które zwiększają ilość wydzielanego soku żołądkowego. Przez to powiększają objętość treści żołądkowej. Powoduje to u niektórych osób, z predyspozycjami do refluksu, cofanie się nadtrawionego pokarmu do przełyku. Sprawia również, że drażnione są chemoreceptory oraz receptory nerwów czuciowych znajdujące się w nabłonku przełyku, co wywołuje ból oraz pieczenie za mostkiem. Podobny efekt jak cytrusy dają pokarmy kwaśne.

W przypadku diety łagodzącej objawy refluksu zaleca się unikanie pokarmów tłustych, alkoholu oraz wyrobów z czekolady, gdyż obniżają one ciśnienie w dolnym zwieraczu i przez to powodują zaburzenia jego czynności. Alkohol ponadto mocno pobudza żołądek do wydzielania kwasu solnego, dlatego osoby z refluksem szczególnie powinny go unikać. Tłuste pokarmy z kolei sprawiają, że następuje zastój w żołądku. Jeśli pokarm przebywa w nim zbyt długo, wówczas wzrasta wewnętrzne ciśnienie, które powoduje cofnięcie się treści żołądkowej do przełyku.

Jeśli chodzi o napoje w diecie osób z refluksem, to nie zaleca się spożywania napojów gazowanych, z dużą zawartością kofeiny np. energetycznych czy też kawy. Kawa ma kwasowy odczyn, który pobudza produkcję soków żołądkowych. Z kolei napoje gazowane przez zawartość bąbelków zwiększają objętość treści żołądkowej, co rozluźnia dolny zwieracz i prowadzi do cofnięcia się pokarmu. O dziwo, niektóre zioła, takie jak np. mięta, również mogą szkodzić przy refluksie, gdyż powodują podobne działanie rozluźniające jak napoje gazowane.

Dieta przy refluksie – polecane produkty

Chude mięso

Wszystko, co w istotny sposób może przyczynić się do poprawy trawienia jest pożądane w diecie przy refluksie. W związku z tym jednym z produktów, które przyczyni się do regeneracji przełyku uszkodzonego przez kwas solny, będzie chude mięso. Zawiera ono w sobie wysokiej jakości białko, które jest niezbędne do odnowy komórek.

Warto dodać, że hormony i enzymy, które są odpowiedzialne za przebieg prawidłowego trawienia, również składają się z białek. Dostarczenie więc organizmowi niezbędnych aminokwasów, jest podstawą prawidłowego żywienia się przy refluksie.

Najlepszym źródłem białka będzie przede wszystkim mięso chude np. z indyka, kurczaka czy pochodzące z takich ryb jak tuńczyk i sardynki. Mięso tłuste, takie jak np. wieprzowina, nie spełni tu swojej roli, gdyż tak jak większość tłuszczy, powodować będzie zaleganie pokarmu w żołądku – osłabi więc proces trawienia.

Migdały

Migdały mają działanie alkalizujące, w związku z tym będą pomocne przy pojawiającej się zgadze. Warto je dodawać do porannej owsianki, czy zjadać kilka sztuk wieczorem, aby zminimalizować pieczenie w przełyku. Aby migdały były bardziej lekkostrawne, można je wcześniej namoczyć w wodzie (około kilku godzin).

Imbir

Jednym z objawów refluksu są nudności i wymioty. Imbir zaś skutecznie radzi sobie z tymi przypadłościami. Niwelowanie mdłości po spożyciu imbiru badane jest przede wszystkim w kontekście kobiet w ciąży. Na przykład badania Farzaneh i wspólników wykazują, że kobiety przyjmujące imbir w pierwszych 15 tygodniach ciąży, mają o 46% zmniejszone mdłości i o 51% mniejsze wymioty niż kobiety, które go nie zażywają. Uważa się, że działanie przeciwwymiotne imbiru związane jest z działaniem na obwodzie poza ośrodkiem nerwowym.

Koper włoski

Koper włoski to kolejny produkt, który przyniesie wyraźną ulgę przy objawach refluksu. Powoduje on rozkurcz żołądka, w związku z tym przynosi ulgę przy niestrawności, czy problemach właśnie takich jak refluks. Dzieci, które mają problemy z trawieniem, bardzo często otrzymują od rodziców herbatkę z kopru, która przynosi im ulgę przy np. przeciążeniu żołądka nadmierną ilością pokarmów.

7

ginekolog

Nie tylko tabletki hormonalne. Metody mniej znane i antykoncepcja przyszłości

Dieta przy refluksie – jadłospis

Aby pozbyć się refluksu i towarzyszącej mu np. zgagi, potrzebne jest zorganizowane działanie, a więc planowanie jadłospisu z wyprzedzeniem. Dzięki temu można uniknąć wpadki i zjedzenia przypadkowo czegoś z listy rzeczy zakazanych. Zaplanowanie posiłków nie odnosi się jedynie do produktów przygotowywanych w domu, warto bowiem w swoich codziennych planach uwzględnić wyjścia do restauracji, czy baru mlecznego, kiedy niemożliwe jest zjedzenie domowego posiłku.

Jadłospis osoby cierpiącej na refluks przełykowo-żołądkowy powinien uwzględniać nie tylko posiłki główne, ale również przekąski i napoje.

Przykładowy jadłospis dzienny należy więc zaplanować w ten sposób:

Śniadanie: owsianka z dodatkiem banana i migdałów.

Drugie śniadanie: jogurt z dodatkiem borówek, truskawek, brzoskwiń (mogą być mrożone).

Obiad: grillowana pierś z kurczaka z dodatkiem pieczonych batatów i brokułu.

Podwieczorek: sałatka z tuńczyka składająca się z tuńczyka z puszki z wody, ogórka, ugotowanego ryżu i koperku.

Kolacja: 2 kanapki z filetem z indyka, papryka.

Zapalenie przełyku – dieta

Głównym powikłaniem choroby refluksowej jest zapalenie przełyku. Jest to nic innego jak stan zapalny nabłonka wyściełającego gardło, który może objawiać się w postaci nadżerek lub owrzodzeń. W zależności od przebiegu klinicznego wyróżnia się zapalenie ostre oraz przewlekłe.

Stan ostry pojawia się w momencie, gdy przełyk zostaje uszkodzony nagle przez żrącą substancję, oparzenie lub ciało obce. Wówczas dochodzi do tak mocnego uszkodzenia nabłonka, że objawia się to silnym, piekącym bólem oraz uczuciem pieczenia za mostkiem w momencie połykania. Doznająca urazu osoba jest wówczas w kiepskim stanie, ma dreszcze, gorączkę, bywa odwodniony. Przy tak silnych reakcjach, normalne odżywianie nie jest możliwe, dlatego wprowadzane jest żywienie pozajelitowe. W momencie, gdy stan poszkodowanego się poprawia, wprowadza się dietę płynną, później – płynną wzmocnioną, papkowatą, a na końcu dietę łatwostrawną.

Przewlekłe zapalenie przełyku występuje natomiast wówczas, gdy przełyk jest stopniowo uszkadzany przez cofającą się treść żołądkową, a więc gdy ma związek z refluksem. Innymi przyczynami, które powodują przewlekły stan zapalny są: bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty, niektóre leki oraz alkohol. Część osób, które ma ten typ zapalenia, nie odczuwa w ogóle żadnych objawów. Innych mogą męczyć mdłości, zgaga, nieprzyjemny posmak w ustach, jak również mogą mieć problemy z połykaniem. Aby pozbyć się tych uciążliwych symptomów, konieczne jest wyeliminowanie źródła zaburzeń, a następnie wprowadzenia diety, która będzie lekkostrawna i nie będzie zawierała produktów pobudzających wydzielanie soków żołądkowych. Jeśli pacjent ma duże problemy z połykaniem pokarmu, zaleca się również początkowe stosowanie diety płynnej wzmocnionej lub papkowatej.

A jeśli dieta nie działa?

Jeżeli wprowadzenie diety przy refluksie przełykowo-żołądkowym nie działa, warto wówczas wspomóc się preparatami, które będą neutralizować kwas solny, przez co zmniejszone zostanie odczuwanie nieprzyjemnych objawów związanych z chorobą. Aby dawały efekt, powinny posiadać w swoim składzie takie składniki jak węglan wapnia, jak również węglan magnezu. Wapń jest bardzo pomocnym pierwiastkiem nie tylko przy zobojętnianiu treści żołądkowej, ale również przy uszczelnianiu dolnego zwieracza przełyku, a to pomaga pokonać zgagę. Z kolei magnez rozluźnia zarówno dolny, jak i górny zwieracz przełyku i powoduje płynniejsze przechodzenie pokarmu oraz jego właściwy przepływ.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

- D. Włodarek, Dietetyka, Warszawa 2005, s. 185-186

- A. Łuczak, M. Nowak, E. Szałek, Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży, „Farmacja współczesna” 2017, nr 10, s. 140-146, http://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2018/01/5.pdf

- R. Dudkowiak, E. Poniewierka, Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej przełyku, „Familie Medicine & Primary Care Review” 2012, tom 14, nr 4, s. 586-591, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-4d9eced4-701b-4f21-9bdf-683b7193a606/c/7_P.pdf

- M. Czerwionka-Szaflarska, B. Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, tom 4, nr 1, s. 26-31, http://rettsyndrome.pl/wp-content/uploads/2014/11/reflux.pdf

- http://wyborcza.pl/TylkoZdrowie/7,137474,22410762,refluks-10-glownych-sprawcow-zgagi.html

- J. Baraniak, M. Kania, Surowce roślinne i inne wybrane składniki preparatów prozdrowotnych przeznaczone do stosowania u dzieci, „Postępy Fitoterapii” 2014, nr 1, s. 48-53,

- http://www.czytelniamedyczna.pl/4806,surowce-roslinne-i-inne-wybrane-skladniki-preparatow-prozdrowotnych-przeznaczone.html

- A.Stańczyk-Przyłuska, Jak różnicować wymioty u noworodków i niemowląt? Część II. Gastroenterologiczne i alergologiczne przyczyny wymiotów, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2014, nr 4, s. 41-44, http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-3354bad7-0e59-4fb4-bd90-f7187e5425df