Dlaczego ulegamy stereotypom?

Ludzie od zawsze oceniają po pozorach. Nasza psychika osądza innych na postawie tego, co widzimy. Najbardziej liczy się wiek i wygląd. Czy jesteśmy więc więźniami nawyku szufladkowania?

Okazuje się, że osądzanie na podstawie pierwszego wrażenia, to umiejętność odziedziczona po człowieku pierwotnym. Zdolność instynktownej oceny, na temat wrogich, bądź przyjaznych intencji napotkanego obcego, stanowiła element obrony przed ewentualnymi niebezpieczeństwami. Współcześnie o wiele częściej zdarza nam się szufladkować innych według kategorii różnego typu…

To, czy jesteśmy zadbani, sprawiamy wrażenie pewnych siebie czy nie, świadczy o przystosowaniu społecznym. Jeśli twoja aparycja nie wskazuje, że nie jesteś osobą atrakcyjną, trudniej będzie ci przekonać do siebie innych. Podobnie jest z wiekiem – Ludzie starsi często sprawiają wrażenie jednostek bezbronnych lub niepotrafiących radzić sobie z życiem w społeczeństwie. Czy na cechach negatywnie wpływających na wywieranie pierwszego wrażenia można zyskać?

Wielu medioznawców jest zdania, że to właśnie osądzanie po pozorach zapewniło sukces, emitowanemu w tak wielu krajach programowi Mam Talent. Dowodem są osoby, które dzięki niemu zyskały największą popularność. Jedną z nich jest 39-letni Paul Potts – zwycięzca pierwszej edycji brytyjskiej wersji programu. Zanim widzowie mieli okazję przekonać się o talencie Paula, zobaczyli skromnego, nieśmiałego mężczyznę, którego aparycja wskazywała na nieatrakcyjny status społeczny i ekonomiczny.

Powierzchowność widzów sprawiła, że osoba Pottsa została poddana nie tylko negatywnej, ale i lekceważącej, bądź nawet wrogiej ocenie. Co ostatecznie przekonało widownię? Oczywiście jego niesamowity głos, zaprezentowany już po wydaniu osądu na temat jego osoby. Śpiew Pottsa stanowił niewątpliwy kontrast w stosunku do źle postrzeganego wyglądu i usposobienia. Różnica była na tyle wyrazista, że stosunek do cichego sprzedawcy telefonów komórkowych całkowicie się zmienił.

Inaczej bywa w życiu codziennym –  w większości wypadków po prostu ignorujemy sygnały, które mogą  nie pasować do oceny, wydanej wcześniej przez nasz mózg. Co gorsze, badania naukowe dowodzą, że widząc osobę o niskim statusie społecznym, np. bezdomnego, nasz mózg przejawia reakcje odmienne od tych, które zachodzą w przypadku obserwacji ludzi nam równych. Profesor psychologii i neurobiologii w Princeton – Susan Fiske nazywa to zjawisko „neurologiczną  dehumanizacją”.

Co ciekawe, stereotypy nie są  na stałe zakorzenione w naszych mózgach. Okazuje się, że za ich istnienie odpowiadają te umiejętności, które umożliwiają  nam planowanie i przechowywanie w naszej pamięci kolejnych informacji, a obecność uprzedzeń pomaga funkcjonować w świecie naszych celów i ambicji. Ocenianie pozwala również nadać sens rzeczywistości. To nic innego jak rozumienie faktu o kruchości szklanki albo odróżnianiu ras zwierząt. Czy moglibyśmy więc obyć się bez stereotypów?

Według profesor antropologii Helen Fisher, za ogrom sympatii, jaką wzbudziła w odbiorcach inna gwiazda programu Britain’s Got Talent – Susan Boyle, odpowiedzialny jest przypływ dopaminy, którą wywołała równie miła niespodzianka, co w przypadku Pottsa. Mimo obu przykładów, przypominających tak bardzo lubianą  przez nas wszystkie bajkę o Kopciuszku, zarówno antropolodzy, neurolodzy oraz psychologowie zgodni są co do jednego – upodobania ludzkości do stereotypów nie da się oduczyć i jeśli kolejne stereotypy są łamane, a może nawet niszczone… na ich miejscu na pewno pojawią się nowe.

Alicja Milewska

Zobacz także:

Najbardziej wzruszające dziecięce występy w "Mam Talent!" ZOBACZ!

Nie słyszałaś jeszcze o Connie Talbot, Andrew Johnsonie lub Zarze Larson?!  Przed tobą 10 najbardziej wzruszających dziecięcych występów w zagranicznych edycjach programu "Britain’s Got Talent!".

Wielka prowokacja w programie MAM TALENT?

Czy zamieszanie wokół Kasi Popowskiej i Kasi Sawczuk jest tylko wielką prowokacją TVN-u?