Uzależnienie od pracy: Jak niszczy Cię pracoholizm?

Pracoholizm skutkuje także tworzeniem się niewłaściwych relacji interpersonalnych w pracy i poza nią – pracoholicy cechują się silną pokusą kontrolowania współpracowników i lekceważeniem relacji interpersonalnych z powodu dużej koncentracji na pracy i zadaniach.

Najpoważniejsze mogą być jednak skutki zdrowotne. Pracoholik może doświadczyć wyczerpania fizycznego i psychicznego, zaburzeń koncentracji, bezsenności, wrzodów żołądka, zaburzeń nerwicowych, lęków, zaburzeń seksualnych, utraty przytomności, zawału serca. To pracoholizm prowadzi do karoshi – zjawiska nagłej śmierci w wyniku przepracowania i stresu. Karoshi dotyka nagle ludzi w pełnym zdrowiu, w okresie wielkiej aktywności. Szacuje się, że rocznie z przepracowania umiera nawet 30 tys. Japończyków.

Szkodzi firmie?

Pracoholizm wbrew pozorom nie jest też dobrym zjawiskiem dla przedsiębiorstwa. Uzależnienie powoduje bowiem spadek efektywności, produktywności oraz utratę spójności firmy. Badania dowiodły, że pracoholicy nie są dobrymi pracownikami i nie każdy z nich dużo pracuje. Wraz z pogłębianiem się uzależnienia następuje destrukcja osobowości i spada kreatywność oraz spontaniczność. Pracoholik pracuje dla samej pracy, a nie dla jej wyników, unika ryzyka i twórczych rozwiązań, nie akceptuje błędów i ukrywa je, jeśli się pojawią. Nie potrafi pracować w zespole, a jego obecność powoduje wiele konfliktów.

Co robić w przypadku pracoholizmu? Nie jest łatwo pokonać uzależnienie od pracy, zwłaszcza że pracoholik bardzo często nie dostrzega problemu. Bardzo ważne jest zaangażowanie bliskich i ścisła współpraca z psychologiem. Stosuje się terapię poznawczo-behawioralną, której celem jest zmiana nieracjonalnych przekonań pracoholika względem siebie na przekonania bardziej pozytywne, racjonalne, produktywne.

Ewa Podsiadły-Natorska

Inne objawy pracoholizmu to: regularne zabieranie pracy do domu lub codzienne zostawanie po godzinach; brak czasu dla rodziny i przyjaciół; nierozmawianie o niczym innym niż praca; nieodczuwanie upływu czasu podczas pracy; brak czasu na realizację swoich zainteresowań; stawianie spraw zawodowych na pierwszym miejscu; dążenie do perfekcji we wszystkim, co się robi; odczuwanie ogromnych i niewspółmiernych wyrzutów sumienia, gdy popełniło się podczas pracy jakiś błąd; rezygnowanie z urlopu.

Powolna destrukcja

Powyższe symptomy nie pozostawiają wątpliwości, jak destrukcyjnie wpływa na nas pracoholizm. Uzależnienie od pracy niszczy nie tylko ciebie, ale również twoje kontakty międzyludzkie. Pracoholik zamyka się w świecie swoich zawodowych obowiązków, odsuwa się od rodziny i przyjaciół. Doświadczyła tego 27-letnia Anita. „Gdy mój mąż dostał pracę w dużej firmie jako specjalista od promocji, bardzo się w to zaangażował. Było typowo: coraz więcej czasu spędzał w biurze, opowiadał tylko pracy, nie potrafił odpoczywać. Po paru miesiącach stał się kompletnym odludkiem i gdy mu coś proponowałam, mówił, że nie ma czasu. Wiele nas kosztowało nerwów, żeby się otrząsnął”.

Pracoholizm z początku może się wydawać pozytywnym zjawiskiem – np. dla kobiety, której partner ciężko pracuje, jest poważany w firmie, awansuje, zarabia coraz więcej. Gdy jednak odznacza się ekstremalnie silnym zaangażowaniem w pracę, problem staje się bardzo poważny. Oczywiście pracoholizm, jak wiele zjawisk psychologicznym, nie jest jednorodny. Mówi się np. o pracoholikach „do szpiku kości” (uzależnieni perfekcjoniści), pracoholikach sytuacyjnych (to osoby pracujące, aby mieć poczucie bezpieczeństwa) czy o pracoholikach eskapistach (traktują pracę jako ucieczkę przed różnorodnymi kłopotami np. rodzinnymi).

Narażeni na stres

Mimo że zdaniem niektórych ekspertów, są pracoholicy zadowoleni ze swojej pracy, to wszyscy są zgodni co do tego, że pracoholizm po dłuższym okresie trwania może doprowadzić do wielu negatywnych skutków. Badacze podkreślają, że pracoholicy w porównaniu do niepracoholików doznają silniejszego stresu w pracy, czego powodem może być fakt, że pracują dłużej, sami stwarzają sobie problemy (np. kryzysy), wymagają od siebie więcej niż inni, a doświadczając silniejszego stresu, ponoszą większe ryzyko wypalenia się pracą.