Kuchnia pięciu przemian – co warto o niej wiedzieć?

Gotuj zgodnie z tradycją chińską, ciesz się dobrym zdrowiem i świetnym samopoczuciem.
Kuchnia pięciu przemian – co warto o niej wiedzieć?
17.04.2015

Teoria pięciu przemian wywodzi się z tradycji chińskiej. To drugi sposób opisania świata, obok koncepcji yin/yang, która zakłada istnienie dwóch przeciwstawnych, ale uzupełniających się sił. Teoria pięciu przemian opisuje zasady rządzące wszechświatem – kładzie nacisk na człowieka będącego częścią natury i podlegającego jej prawom. W teorii pięciu przemian zwraca się uwagę na nieustanny ruch, zmienność, z których jednak wypływa równowaga i harmonia. Jej podstawowe elementy to drewno, ogień, ziemia, metal, woda.

Teoria pięciu przemian koncentruje się na procesach, które zachodzą cyklicznie – porach dnia, kolorach, narządach człowieka, smakach. W tradycji chińskiej uważa się również, że człowiek składa się z pięciu żywiołów, spośród których jeden staje się dominujący, warunkując naszą osobowość.

Podstawy makrobiotyki

Z teorii pięciu przemian wypływa kuchnia pięciu przemian, która zakłada wykorzystanie tej filozofii podczas przyrządzania posiłków. Wpisuje się to w założenia makrobiotyki, czyli stylu życia polegającego na przestrzeganiu odpowiedniej diety, która wpływa na nasze życie w znacznie większy sposób, niż uważamy. Twórcy koncepcji makrobiotycznej są zdania, że to, co jemy, odbija się na naszym zdrowiu, samopoczuciu oraz odczuwaniu szczęścia.

Kuchnia pięciu przemian opiera się na odkryciu Chińczyków, że konkretny pokarm może działać na nas ochładzająco, rozgrzewająco lub neutralnie, a także reprezentuje jeden z pięciu podstawowych smaków (słony, słodki, gorzki, kwaśny, ostry). „W ten sposób, odpowiednio dobierając składniki, (Chińczycy) nauczyli się tworzyć pełne harmonii, zrównoważone posiłki. I o harmonię właśnie chodzi – zarówno w życiu, jak i na talerzu” – pisze Monika Biblis w książce „Kuchnia polska według pięciu przemian” (Wydawnictwo Escape Magazine 2009).

Monika Biblis zwraca uwagę, że gotowanie według pięciu przemian sprawia, że jedzenie dłużej zachowuje świeżość i dobry smak. Potrawy są odżywcze, dostarczają organizmowi wszelkich niezbędnych składników, zapewniając równowagę energetyczną.

sztućce

W czym tkwi tajemnica kuchni pięciu przemian? Nie chodzi o to, by włączać do jadłospisu nowe produkty, ograniczać kalorie czy sięgać po drogą żywność. Kuchnia pięciu przemian zakłada dostosowanie się do aktualnej pory roku i klimatu, w jakim żyjemy. Zalecane jest częste spożywanie ciepłych pokarmów.

Produkty a żywioły

Katarzyna Jaszczyk-Górska, wielbicielka medycyny chińskiej, na swojej stronie internetowej tłumaczy, jak połączyć podstawowe elementy teorii pięciu przemian (drewno, ogień, ziemia, metal, woda) z gotowaniem.

Drewno (drzewo) odpowiada za smak kwaśny. Chroni płyny ciała. Produkty: pszenica, orkisz, bulgur, kuskus, cytryna, poziomka, agrest, jeżyna, kwaśne jabłko, pomarańcze, porzeczka, truskawka, wiśnia, kiszona kapusta, warzywa marynowane, kiszone ogórki, pomidory, koperek, natka pietruszki, kiełki roślin strączkowych, kurczak, ocet balsamiczny, jogurt, twaróg, herbaty owocowe, sok z cytryny, kwaśne mleko.

Ogień odpowiada za smak gorzki. Pobudza przemianę materii. Produkty: kasza gryczana, żyto, komosa ryżowa, żyto, amarantus, brukselka, cykoria, rukola, sałata, karczoch, jagnięcina, baranina, kakao, oregano, rozmaryn, kozieradka, lubczyk, kurkuma, produkty prażone, mak, kozi i owczy ser, kozie mleko, kawa, kawa zbożowa, zielona herbata, gorąca woda.

sztućce

Ziemia odpowiada za smak słodki. Odżywia i nawilża. Produkty: kasza jaglana, kukurydziana, słodki ryż, migdały, daktyle, figi, orzechy, pestki dyni i słonecznika, pistacje, rodzynki, sezam, wiórki kokosowe, siemię lniane, banan, czereśnia, brzoskwinia, malina, morela, śliwka, winogrona, jagoda, jabłko, awokado, bakłażan, groszek, burak, cieciorka, brokuły, grzyby, papryka, pieczarki, szparagi, ziemniaki, szpinak, fasola, ogórek, cielęcina i wołowina, cynamon, oleje roślinne, syrop klonowy, wanilia, jajka, masło, tofu, soki warzywne, herbata rumiankowa, mleko sojowe, mleko kokosowe, masło klarowane.

Metal odpowiada za smak ostry. Rozprasza. Produkty: brązowy ryż, owies, jęczmień, cebula, czosnek, chrzan, jarmuż, kalafior, rzodkiew, szczypior, seler naciowy, por, indyk, gęś, dzik, zając, bazylia, chili, anyż, gałka muszkatołowa, curry, imbir, koper, liść laurowy, majeranek, pieprz, ziele angielskie, sery pleśniowe, kuzu, parmezan, herbata miętowa.

Woda odpowiada za smak słony. Przełamuje zastój. Produkty: bób, fasola adzuki, fasola mung, glony, oliwki, soja żółta, fasole suszone, wieprzowina, ryby, glony, miso, sól, sos sojowy, woda mineralna i zwykła.

sztućce

Najważniejsza kolejność

„Mówiąc w skrócie, pięć przemian polega na tym, że wrzucamy składniki w odpowiedniej kolejności, którą dosyć szybko można opanować. Jeśli potrawa ma wszystkie składniki z każdej przemiany, to wszystkie narządy otrzymują energię i tym samym doprowadzamy do równowagi” – powiedziała Katarzyna Jaszczyk-Górska w programie „Dzień dobry TVN”.

A co to znaczy we właściwej kolejności? Koło przemian wygląda tak: drzewo (smak kwaśny) – ogień (gorzki) – ziemia (słodki) – metal (ostry) – woda (słony). I od początku. Oto cała filozofia. Początkowo przypisywanie produktów do konkretnych elementów (żywiołów) może wydawać się trudne, szybko jednak można się tego nauczyć, a gotowanie zgodnie z teorią pięciu przemian staje się bardzo proste.

sztućce

Gotowanie można rozpocząć od dowolnej przemiany (np. ziemia, metal, woda, drzewo, ogień, ziemia itd.), można też cofnąć się o jedną przemianę. Podczas jednej przemiany można dodać kilka produktów przyporządkowanych do danego elementu. Uwaga! W każdym posiłku powinno znaleźć się pięć smaków.

Kuchnia pięciu przemian zakłada również, by nie jeść w pośpiechu, a podczas spożywania posiłku nie rozmawiać, nie czytać ani nie oglądać telewizji. Pokarmy trzema dobrze przeżuwać. „Specjaliści ze Wschodu zalecają, by jedzenie pić, a płyny jeść, co oznacza, że jeden kęs żuć tak długo, nawet 50 razy, aż stanie się płynem. Zaś płyny tak dokładnie mieszać ze śliną, jakby to był pokarm stały. Zasada dokładnego przeżuwania szczególnie dotyczy węglowodanów, tj. zbóż, pieczywa, kasz. Potwierdza to też zachodnia dietetyka. Węglowodany złożone tylko wtedy będą dobrze strawione, kiedy zostaną dokładnie zmieszane ze śliną, a ta zawiera enzym do tego potrzebny – ptialinę” – pisze Monika Biblis w swojej książce.

Ewa Podsiadły-Natorska

Polecane wideo

Komentarze
Ocena: 5 / 5

Polecane dla Ciebie