Zaczyna się schematycznie – dziecko wybrzydza w czasie posiłków, miewa humory, próbuje płaczem wymuszać na tobie różne decyzje. Z początku to ignorujesz. Jednak z czasem jest coraz gorzej. Pojawiają się histerie, ataki złości, krzyk. Twoje dziecko zaczyna używać przemocy wobec bliskich i rówieśników, inni skarżą się na jego zachowanie. Zachodzisz w głowę, gdzie popełniliście błąd i co należy zrobić, aby rozwiązać tę sytuację.
„Gdy dziecko jest niegrzeczne, możemy mieć problemy z określeniem dlaczego. Dzieci to wysoce skomplikowane istoty, które jednak nie są na tyle dojrzałe, by móc komunikować w sposób efektywny swoje uczucia. Może to prowadzić do napadów złego zachowania” – wyjaśnia Margot Sunderland w poradniku „Mądrzy rodzice” (wyd. Świat Książki). Dziecko może być niegrzeczne z różnych powodów. Oto najważniejsze:
Z badań wynika, że niezjedzenie śniadania może powodować u dziecka nadpobudliwość. Niektóre dzieci źle się zachowują, gdy nie jest zaspokojona ich potrzeba snu i jedzenia. Co ważne, niedobory snu nasilają negatywne emocje w sytuacji stresu. „Dzieci potrafią zachowywać się okropnie, gdy są głodne, bo głód zaburza równowagę hormonalną. Jeżeli poziom cukru we krwi zbytnio spada, organizm reaguje wydzielaniem hormonów stresu przez nadnercza” – tłumaczy Margot Sunderland. Poza tym dzieci są szczególnie podatne na działanie dodatków spożywczych, bo ich ciała i mózgi są niedojrzałe. Złe zachowanie może być też wywołane przez cukier i słodycze.
Są trzy psychologiczne pragnienia – stymulacji, uznania i struktury. Jeśli chodzi o tę pierwszą, mózg odbiera niewystarczającą stymulację jako stres. Aby zmienić ten stan, ludzie usiłują zwiększyć pobudzenie i zmienić skład substancji chemicznych w mózgu. Dorośli mogą np. włączyć radio. Dzieci natomiast uciekają się do stymulacji, która jest agresywna i hałaśliwa. Z kolei pragnienie uznania skłania dziecko do zwrócenia na siebie uwagi. Jest jeszcze potrzeba struktury – dzieci, tak samo jak dorośli, potrzebują struktury jasno określonych zasad panujących w domu oraz rutyny. Dlatego robią się nieznośne np. w kolejce w sklepie lub na zakupach.
„Czasem krytykuje się dzieci za złe zachowanie, za które po prostu nie można przypisywać im odpowiedzialności, ich mózgi bowiem nie są wystarczająco dojrzałe emocjonalnie. U małych dzieci wyższe ośrodki mózgowe nie są rozwinięte, co oznacza, że nie mogą przez cały czas hamować prymitywnych impulsów skłaniających dzieci do wierzgania, biegania i wdrapywania się na różne obiekty” – pisze Margot Sunderland. Musisz mieć zatem świadomość, że nie każde niegrzeczne zachowanie twojego dziecka jest celowe.
Margot Sunderland zauważa, że czasami dzieci źle się zachowują, bo rozładowują napięcie związane z bardzo bolesną emocją. Mogą być złe lub sfrustrowane z powodu kogoś lub czegoś. „Silne, bolesne uczucie aktywizuje wydzielanie hormonów stresu w mózgu i ciele, tak więc przeraźliwe wybuchy są częstym sposobem obniżenia napięcia” – podkreśla autorka poradnika. Zwróć uwagę, że dziecko nie dysponuje słowami pozwalającymi opisać emocje, więc wyrzuca je z siebie w postaci krzyku.
Czy zdajesz sobie sprawę, że zachowanie dziecka często jest barometrem mierzącym stres, depresję, złość lub zmartwienie rodzica? „Uporczywy krzyk i wpadanie w szał może być sposobem dziecka na rozładowanie emocji rodziców” – uważa Margot Sunderland. Im bardziej będziesz zestresowana, tym większe jest prawdopodobieństwo, że również twoja pociecha zacznie się źle zachowywać. Dzieje się tak, ponieważ prawa kora przedczołowa dziecka potrafi wychwytać atmosferę emocjonalną w ciągu milisekund. Jeśli jesteś zrelaksowana, twoje dziecko też prawdopodobnie takie będzie.
Margot Sunderland tłumaczy: jeżeli wykrzykujesz ciągłe komendy w rodzaju „Zrób to!” czy „Nie rób tamtego!”, możesz nieświadomie pobudzać prymitywne systemy złości i strachu. Twój sposób zwracania się do malucha może aktywizować niewłaściwą część jego mózgu. Natomiast dużo radości, uścisków i śmiechu zaktywizują systemy zabawy i opieki.
Wiesz już, jakie są główne przyczyny niewłaściwego zachowania dzieci – i jak sobie z nimi radzić. Osobną kwestię stanowią napady złości, czyli bardzo silna nawałnica emocji. Warto wiedzieć, że napady złości są kluczowymi momentami dla kształtowania się mózgu. Należy mieć świadomość, że istnieją dwa rodzaje napadów złości – powiązany z cierpieniem, który wynika z prawdziwego bólu emocjonalnego, związanego m.in. ze stratą, bezsilnością, frustracją, rozczarowaniem, a także „napad małego Nerona”, za którym stoi pragnienie kontroli i manipulacji. W tym pierwszy wypadku dziecko trzeba pocieszyć. W drugim – zignorować.
Warto pamiętać, że korygowanie zachowania dziecka krzykiem, złością, rozkazami i krytyką może prowadzić do nadwrażliwości systemów w niższych ośrodkach mózgowych. Jednocześnie ignorowanie złego zachowania i poświęcanie uwagi właściwemu przynosi dobre skutki. Margot Sunderland podkreśla, że znajomość wyboru i konsekwencji pomaga angażować wyższy, myślący mózg dziecka. Ważny jest także czas na rozmowę z maluchem oraz wyznaczenie reguł funkcjonowania w rodzinie. „Dyscyplinowanie dziecka za pomocą metod podtrzymujących jego poczucie godności jest świetnym darem” – sumuje autorka poradnika.
Ewa Podsiadły-Natorska
Ta strona używa plików cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie.
Więcej szczegółów w naszej