„Jestem w pierwszym miesiącu ciąży. Mam dosyć bolącego zęba, prawdopodobnie do wyrwania. Czy mogę to zrobić, będąc w ciąży? Nic nie grozi dziecku?” – takie pytanie na forum dyskusyjnym zadała Iza. Tematem zainteresowało się wiele internautek. „Podbijam wątek, bo też jestem bardzo ciekawa, jak to jest z tym znieczuleniem w czasie ciąży. U mnie wizyta u stomatologa bez znieczulenia jest niemożliwa, bo bym prędzej umarła ze strachu chyba, a jak nie ze strachu, to z bólu na pewno. A mam jeszcze kilka ząbków do wyleczenia, w tym jeden w trybie pilnym” – to jedna z odpowiedzi.
Leczenie stomatologiczne ciężarnych kobiet faktycznie budzi sporo wątpliwości. Jedni przekonują, że w tym szczególnym czasie nie powinno się leczyć zębów, inni uważają natomiast, że jest dokładnie na odwrót – zęby nie tylko można, ale trzeba wyleczyć, jeśli kobieta spodziewa się dziecka.
Sprawdź zęby przed ciążą
Zacznijmy od tego, że badanie stomatologiczne zalecane jest obowiązkowo przed zajściem w ciążę. To tak samo ważne, jak inne badania prenatalne czy przyjmowanie tabletek z kwasem foliowym. Dlatego jeszcze przed ciążą należy zgłosić się do dentysty i przeprowadzić leczenie. Konieczne jest pozbycie się wszelkich zmian próchnicowych oraz zakończenie rozpoczętego wcześniej leczenia kanałowego. Jeśli wyleczysz zęby przed poczęciem, znacznie zmniejszy to ryzyko, że w okresie ciąży trzeba będzie przeprowadzić leczenie stomatologiczne.
Trzeba mieć jednak świadomość, że w ciąży wzrasta ryzyko wystąpienia próchnicy, wizyty u dentysty są więc wtedy wskazane. Problemy z zębami mogą pojawić się bardzo szybko – w pierwszym trymestrze wiele kobiet zmaga się z wymiotami, które mogą doprowadzić do uszkodzenia szkliwa, mogą też przyczynić się do rozrostu istniejących ubytków. A stan uzębienia matki ma istotny wpływ na przebieg ciąży oraz zdrowie dziecka. Szacuje się, że ok. 20 proc. przedwczesnych porodów ma związek z fatalnym stanem uzębienia. Choroby zębów mogą ponadto być związane z niską wagą urodzeniową dziecka. Uczeni przekonują również, że zaniedbywanie zębów może doprowadzić do cukrzycy ciążowej.
Zmiany w jamie ustnej
Wiele przyszłych mam skarży się na problemy z dziąsłami, np. krwawieniem. Z tego powodu często rezygnują z mycia zębów, a to duży błąd, szczególnie dlatego, że kobiety w ciąży jedzą więcej (następuje zmiana nawyków żywieniowych, np. większe spożycie węglowodanów czy podjadanie między posiłkami), więc higiena jamy ustnej jest w tym czasie ich obowiązkiem. W ciąży wzrasta ponadto stężenie hormonów płciowych i zmiany w wydzielaniu śliny oraz w składzie płynu dziąsłowego, co wpływa na odkładanie się płytki bakteryjnej i stan przyzębia.
Jeśli wyleczyłaś zęby przed zajściem w ciążę, możesz kontrolnie wybrać się do stomatologa np. raz na trymestr. Pamiętaj jednak, że jeśli pojawi się krwawienie, rozrost dziąsła, bolesność zęba czy jakakolwiek inna zmiana, nie zwlekaj z wizytą u dentysty! Musisz go jednak poinformować, że spodziewasz się dziecka.
Ostrożnie w pierwszym trymestrze
Poważne zabiegi stomatologiczne nie są wskazane szczególnie w pierwszym trymestrze, gdy zwiększone jest ryzyko rozwoju wystąpienia wad wrodzonych powstałych w wyniku oddziaływania leków znieczulających. „W pierwszym trymestrze powinny być wykonywane tylko zabiegi nagłe, czyli w stanach zapalnych i bólowych. Na pewno wszelkie czynności należy skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę” – mówi dr Przemysław Uliasz, kierownik NZOZ Prima-Dent w Warszawie, ekspert kampanii „Lekcja stomatologii”.
Jeśli zabieg stomatologiczny wymaga znieczulenia, lepiej odłożyć go na drugi i trzeci trymestr ciąży, kiedy dobiega końca proces organogenezy, czyli kształtowania się narządów. Dr Uliasz tłumaczy, że wtedy dziecko już tylko rośnie, a stosowanie środków znieczulających jest bezpieczniejsze.
„Strach matki przed bólem związanym z leczeniem stomatologicznym bywa groźniejszy dla dziecka od zastosowanego znieczulenia. W sytuacji stresowej organizm matki wydziela hormony, które mogą stanowić niebezpieczeństwo dla malucha” – przestrzega dr Przemysław Uliasz.
Właściwie dobrane znieczulenie nie zaszkodzi maleństwu, a uchroni przyszłą mamę przed niepotrzebnym stresem.
Ważne informacje
Musisz mieć świadomość, że stan zapalny, który rozwinął się w obrębie jamy ustnej, nie minie sam, dlatego pomoc dentysty jest niezbędna. Stan zapalny jest poza tym niebezpieczny dla dziecka – wszelkie toksyny bakteryjne mają wtedy bezpośrednią styczność z płodem. Gdyby istniała konieczność zastosowania antybiotyku, dentysta dobierze właściwy dla ciebie preparat.
Warto wiedzieć, że wizyta u stomatologiczna kobiety spodziewającej się dziecka powinna być krótka – w pozycji, którą wymusza kształt fotela, powiększona macica uciska na żyłę główną dolną, co niesie ryzyko niedotlenienia dla matki i dziecka. By temu zapobiec, jak tłumaczy dr Uliasz, kobieta w zaawansowanej ciąży powinna poprosić o leczenie w pozycji siedzącej lub półleżącej. Pod prawy bok można podłożyć wałek, aby biodro było delikatnie uniesione.
A co z wykonywaniem zdjęć RTG jamy ustnej i zębów w ciąży? W pierwszych miesiącach rzeczywiście jest to zabronione, jednak wykonywanie zdjęć RTG po trzecim trymestrze jest już dozwolone, choć lepiej zdecydować się na nie w sytuacji absolutnie koniecznej.
I jeszcze jedno: w ciąży warto zmienić szczoteczkę na miękką, wskazane jest także używanie pasty do zębów wrażliwych.
Ewa Podsiadły-Natorska