Zdeterminowane, by zdobyć wykształcenie i żyć normalnie. Jak sobie radzą młode matki?

Za małoletnie matki uważa się kobiety, które zaszły w ciążę i (lub) urodziły przed 18. rokiem życia. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że liczba młodych matek (maksymalnie dziewiętnastoletnich) w Polsce spada. Dla porównania: w 2013 młodociane matki urodziły 14,5 tys. dzieci, to jest aż trzykrotnie mniej niż w roku 1990. Ich sytuacja wciąż jednak nie należy do najłatwiejszych.

„Młodociane matki stanowią grupę ciężarnych, które łączy szereg pokrewnych, bardzo specyficznych cech. Na ogół młodociani rodzice spotykają się z niechęcią i wrogością ze strony społeczeństwa, a sytuacja, w której się znaleźli, zostaje przesadnie potępiana i postrzegana jako przejaw rozwiązłości i niemoralnych zachowań w młodym wieku” – piszą autorzy pracy „Macierzyństwo wśród nieletnich”.

Eksperci charakteryzują grupę młodych matek: „Przedwczesna ciąża często występuje u osób posiadających niskie poczucie własnej wartości, nieumiejętnie planujących swoją przyszłość oraz u tych, które często podejmują ryzykowne działania. Ryzyko to występuje też u nastolatków odrzucających powszechne normy społeczne, u osób z niewielką wiedzą na temat fizjologii własnego ciała czy regulacji poczęć,  dojrzałych biologicznie i pozostających w małym związku z religią”. Zdaniem autorów pracy poświęconej małoletnim matkom ważne jest otoczenie, w jakim dziewczyna dorasta – statystycznie częściej we wczesną ciążę zachodzą nastolatki z rodzin niepełnych bądź niestabilnych, a także córki rodziców, którzy również byli młodocianymi rodzicami.

Jak chcesz, to sobie poradzisz

We wrześniu media pisały o 12-latce z Kielc, która urodziła dziecko. To najmłodsza matka w Polsce. Sprawa szokuje również z tego względu, że tzw. wiek zgody – czyli ustalona prawnie dolna granica wieku, od której można legalnie współżyć – to w Polsce 15 lat. Kontakty seksualne z młodszymi osobami są uznawane za przestępstwo – grozi za to od 2 do 12 lat więzienia.

Nieprawdą jest natomiast, że młode matki nie są w stanie połączyć macierzyństwa z normalnym życiem. Są, choć wiele zależy od wsparcia ich bliskich. I od determinacji. Oto wpis jednej z internautek: „Ja akurat miałam odrobinę więcej, bo 22 lata jak urodziłam, i studiowałam dziennie, dałam radę, choć duża pomoc była ze strony rodziców, bo jeszcze wtedy z nimi mieszkałam, ale moje koleżanki rodziły na studiach i mieszkały same, tzn. tylko z partnerem i też dawały radę. Jeśli tylko chcesz, to sobie poradzisz”. Młodym rodzicom z niskimi dochodami, a zwłaszcza w przypadku posiadania więcej niż jednego dziecka, bardzo pomaga program rządowy „Rodzina 500 plus”. Przed kilkoma miesiącami media informowały, że najmłodszą beneficjentką programu jest 16-letnia Dżesika z Boniewa, matka dwójki dzieci.

Najbardziej krzywdzący jest stereotyp, który zakłada, że młoda matka to dziewczyna frywolna, nieodpowiedzialna, nieprzystosowana do tak wymagającej roli. Z wpisów internautek wynika jednak coś zgoła innego. „Urodziłam w wieku 19 lat, do tego trzy dni przed maturą, na którą oczywiście poszłam i zdałam. Poradziłam sobie świetnie, córka ma dziś 15 lat i nigdy nie żałowałam swojej decyzji”.

Jako osiemnastolatka, również przed maturą, w ciążę zaszła trenująca kick-boxing Iwona Guzowska. W „Dzień dobry TVN” była posłanka powiedziała: „Świat zawalił mi się na głowę. Tata stwierdził, że życie mi się kończy, mama stanęła na wysokości zadania. Taki mały człowiek to jest ogromna odpowiedzialność. Sport zaczęłam dopiero, jak Wojtka urodziłam. To on był dla mnie mobilizacją, żeby się nie poddać. Dla niego mogłam góry przenosić. Bardzo często chłopcy nie radzą sobie w takiej sytuacji. Mój partner miał wtedy 20 lat. Zostałam w Wojtkiem sama, ale nie wyszło nam to na złe”.

Zdarzają się również młode kobiety, które twierdzą, że wczesną ciążę planowały. „Ja urodziłam w wieku 19 lat – pisze jedna z forumowiczek. – Teraz mam 21 i synek ma 18 miesięcy i jest super. Kocham go najbardziej na świecie. Rodzina przyjęła to dobrze, stwierdzili, że szkoda szkoły, ale teraz robię zaocznie szkołę i jest dobrze, wszystko się da zrobić. Mój mąż ma teraz 23 lata, pracuje i wynajmujemy mieszkanie, mam superrodzinkę, jestem szczęśliwa i niczego nie żałuję, i nie wiem, czy uwierzycie czy nie, ale synek był planowany”.

Z pracy Sabiny Królikowskiej „Sytuacja społeczna młodocianych matek” wynika, że ponad 3/4 młodych matek objętych badaniami uczęszczało do szkół, głównie studiując (50,7 proc.) oraz ucząc się w liceach i technikach (36 proc.), co niewątpliwie dowodzi dużego samozaparcia młodych kobiet i konsekwentnej realizacji życiowych celów związanych ze zdobyciem wyższego wykształcenia.

EPN

Korzystałam m.in. z:

„Macierzyństwo wśród nieletnich”, Monika Zarazowska, Magdalena Lewicka,Magdalena Sulima, „European Journal of Medical Technologies” 2015; 2(7): 36-41

„Sytuacja społeczna młodocianych matek”, Sabina Królikowska, Instytut Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, „Dysfunkcje rodziny”, Roczniki Socjologii Rodziny XXI UAM Poznań 2011