Wampiry - nieśmiertelni krwiopijcy

Wampiry na dobre zakorzeniły się we współczesnej kulturze masowej. Na czym polega ich przedziwny fenomen?
Wampiry - nieśmiertelni krwiopijcy
20.05.2011

Od momentu ukazania się na ekranach kin filmu "Zmierzch" cały współczesny świat oszalał na punkcie wampirów. Zachwyt pojawił się głównie u przedstawicielek płci pięknej. Wiele kobiet zakochało się w przystojnych krwiopijcach. Po filmie "Zmierzch", popularność zdobyły seriale "Czysta krew" i "Pamiętniki wampirów". Co ciekawe, we współczesnej kulturze wampiry posiadają coraz dziwniejsze zdolności, co sprawia, że systematycznie oddalają się od swoich przodków. Bo oto na przykład dowiedzieć można się, że wampiry świecą w słońcu, piją syntetyczną krew, płaczą krwią, wysuwają im się kły niczym scyzoryki. Wiele osób zarzuca współczesnym twórcom filmowym, że sprofanowali oni motyw wampira, zamieniając przerażającego i dumnego Drakulę w zniewieściałego nastolatka. Niemniej jednak wampiry to teraz jeden z bardziej popularnych motywów naszej kultury.

Na czym więc polega ich przedziwny fenomen? Dlaczego tak bardzo fascynują one ludzi? Aby bliżej przyjrzeć się temu zjawisku, warto chociaż na chwilę powrócić do dawnych wierzeń i przypomnieć sobie, jakie były "prawdziwe" wampiry z ludowych podań i pierwszych kultowych utworów literackich.

Czy wampiry naprawdę istnieją – etymologia zjawiska

Wiara w istnienie wampirów już od najdawniejszych lat obecna była niemalże na całym świecie. Opisy krwiożerczych stworzeń spotkać możemy w wielu ludowych podaniach i legendach. Co ciekawe, opowieści o wampirach znajdują się nawet w Biblii i starożytnej mitologii. I chociaż są to postacie fantastyczne, to jednak wiara w ich realne istnienie w wielu regionach naszego globu była bardzo silna. Etymologia wyrazu wampir jest dosyć niejednoznaczna. Językoznawcy zauważyli jednak, że słowo to zawsze odnosiło się do kategorii martwego człowieka, który jednak żyje. W wierzeniach słowiańskich wyróżnić więc możemy kilka odmian wampirów, w wielu legendach przeczytać możemy o zmorach, strzygach, czy wąpierzach. Zazwyczaj postacie te nie były obiektami czci, a jedynie formą złych duchów, które odwiedzały żywych. Jednak informacje o wampirach odnaleźć możemy nie tylko w naszej pierwotnej kulturze.

W Europie Południowo-Wschodniej, twierdzono na przykład, że ofiary samobójstwa, alkoholicy, czarownicy, czterdzieści dni po śmierci, automatycznie przemieniają się w wygłodniałe żywe trupy. Wiara w krwiożercze bestie obecna była również w starożytnym Rzymie. W mitologii greckiej i rzymskiej, wiele wampiropodobnych stworów służyło bogini Hekate O istnieniu duchów, które błąkają się po ziemi i mogą opętać ludzi, zmuszając ich do picia krwi przeczytać możemy również w indyjskich podaniach. Karaibska mitologia posiada z kolei istotę o nazywaną lagaroo. Jest to kobieta, która weszła w pakt z diabłem i w zamian za magiczną moc dostarcza mu swoją życiodajną krew. We wschodniej Afryce, w kulcie voodoo, wyznaje się istnienie wampirycznego stwora, żyjącego na drzewie, który posiada metalowe kły i często napada na ludzi. Co ciekawe, również kraje azjatyckie mają swój odpowiednik europejskiego wampira. Podania mówią chociażby o chińskim krwiopijcy, którego ludzie starają się przepędzić za pomocą magii. Najbardziej oryginalnym wampirycznym bytem jest chyba japoński demon Kappa, który jak wierzono, pozbawiał bezbronne dzieci płynów ustrojowych. Ciekawa jest również ewolucja wizerunku demona w przekazach pochodzących ze starożytnego Babilonu. Wampirzyca Lilith funkcjonuje tam jako erotyczna wizualizacja męskich obaw, która pozbawia mężczyzn przyrodzenia i kobietom kradnie dzieci. Co najważniejsze, postać ta przedostała się również do tradycji hebrajskiej, gdzie w kabalistycznych wierzeniach istnieje jako pierwsza żona biblijnego Adama.

 

wampiry

Krwawe starożytne rytuały

Wiara w wampiry nie posiada swoich korzeni, w jednym i tym samym źródle. Na występowanie i popularność krwiopijców w światowej kulturze duży wpływ miało wiele różnorodnych zjawisk. Bardzo duży związek ma ona przede wszystkim z krwawymi starożytnymi rytuałami. Łatwo zauważyć przecież, że elementem wspólnym wszystkich wierzeń o wampirach jest ich jeden atrybut. Chodzi tutaj o rytuał picia krwi, który stanowił dla tych nadzwyczajnych istot jedyny sposób przetrwania. Krew tożsama z darem egzystencji fizycznej, to symbol bardzo uniwersalny, obecny w niemalże każdej kulturze. Popularne w starożytności i we wczesnym średniowieczu ofiary z ludzkiej krwi przywodzą na myśl właśnie wampiryczne stworzenia. Ludzie od wieków, obawiając się utraty życiodajnego płynu ustrojowego wykreowali w swojej wyobraźni krwiożercze demony.

Ludzie pochowani żywcem

Zjawisko wampiryzmu posiada jednak jeszcze inne korzenie. Wiąże się ono z powszechnym w dawnych czasach zjawiskiem, jakim było grzebanie ludzi żywcem. Od początku istnienia ludzkości nasz glob nawiedzały liczne epidemie i śmiertelne choroby. Można tutaj wspomnieć chociażby o tzw. Czarnej Śmierci, czyli epidemii dżumy, która spustoszyła średniowieczną Europę. Zaraza nie wybierała, umierali biedni i bogaci, starzy i młodzi. Miliony osób poniosło śmierć. Choroba rozprzestrzeniała się tak szybko, że nie nadążano chować zmarłych. Zazwyczaj ludzi grzebano w zbiorowych mogiłach. Często pogrzeb odbywał się już w momencie utracenia przez człowieka przytomności. To właśnie niedokładne zdiagnozowanie śmierci było przyczyną powstania wielu legend o wampirach i panicznego strachu przed tymi stworami. Ludzie nie potrafili dokładnie stwierdzić czy dana osoba już na pewno nie żyje. Skutkiem tego zjawiska było to, że ludzie często budzili się przysypani ziemią i za wszelką cenę próbowali wydostać się ze swojej trumny. Po ponownym otwarciu grobu często dostrzegano więc powykręcane ciała, poprzegryzane do krwi wargi i zdarte paznokcie. Zdarzały się również przypadki, że przedwcześnie pochowanym ludziom udało się wydostać z grobu. Otumanieni, z obdrapanymi rękoma, brudni i przerażeni przychodzili do swoich rodzin, które uznały ich już za zmarłych. Można sobie tylko wyobrazić, jak wielki szok przeżywali świadkowie takiego wydarzenia.

wampiry

Krwiożercze zwierzęta

Okazuje się, że nie tylko ludzie mają swoich krwiopijców. Również w królestwie zwierząt odnaleźć można przypadki osobników, które uwielbiają żywić się cudzą krwią. Najbardziej popularnym z nich jest wampir zwyczajny – czyli nietoperz występujący wyłącznie w Ameryce Południowej i Środkowej. Gatunek ten żywi się wyłącznie krwią ssaków. Nacina skórę ofiar swymi bardzo ostrymi zębami i zlizuje spływającą krew. Krew ta nie krzepnie, gdyż ślina tego nietoperza zawiera specjalne antykoagulanty. Jego przełyk jest tak wąski, że oprócz krwi nie jest w stanie przełknąć innego pożywienia. Na łowy wylatuje nocą, dzień spędzając ukryty w dziuplach drzew, jaskiniach i innych kryjówkach. W wielu zbiornikach wodnych występuje z kolei inny pasożytniczy osobnik. Chodzi tutaj o tzw. pijawkę lekarską, niewielkie stworzenie, które odżywia się krwią kręgowców.

Przypadki wampirycznych stworzeń zna również kryptozoologia. Do najsłynniejszych należy chociażby Bestia z Gevaudan, tajemnicze stworzenie zabijające w XVIII wieku ludzi we Francji. Po atakach krwiożerczego stworzenia, w całym kraju zapanowała psychoza strachu, która trwała jeszcze długo po ustąpieniu napadów. Co ciekawe, bestia napadała wyłącznie na kobiety i dzieci. Kolejnym dziwnym stworzeniem, o którym mówi kryptozoologia jest Chupacabra. Jej rzekome występowanie powiązane jest z obszarem Ameryki Południowej. Potocznie nazywana „wysysaczem kóz”, napada ona podobno na zwierzęta domowe i wysysa z nich krew.

Atrybuty wampira

Co ciekawe, mimo licznych legend i podań na temat krwiopijczych stworzeń, zwykle przedstawiane są one w bardzo podobny sposób. Jakie więc są najbardziej powszechne atrybuty wampira? Demoniczne stworzenia na pierwszy rzut oka przypominają zwykłego człowieka. Przy czym ich wygląd może być bardziej przerażający i wręcz okropny bądź też przeciwnie, mogą one wyglądać w miarę normalnie, a czasem wręcz bardzo pięknie i pociągająco. Niezależnie jednak od ich powierzchowności, wszystkie wampiry mają jedną wspólną cechę – a mianowicie długie kły, dzięki którym z łatwością wbijają się w ciało ofiary, wysysając z niej krew. Dzięki nim mogą również wprowadzić substancję, która zmienia zwykłego śmiertelnika w wampira.

Proces przemiany w krwiopijcę również jest dosyć jednoznaczny. Skazuje na życie w ciągłej ciemności, skóra staje się blada, ciało w ogóle się nie starzeje, a osobnik zamienia się po prostu w żywego trupa. Wampiry mogą normalnie funkcjonować jedynie nocą. Światło słoneczne, będące symbolem życia i energii zwyczajnie im nie służy. W ciągu dnia zapadają więc w dziwny sen przypominający letarg. Łóżko najczęściej zastępuje im trumna. Warto również wspomnieć o nadzwyczajnych zdolnościach, które posiadają krwiopijcy. Zwykle mają oni bardzo wyostrzone zmysły, co pozwala im widzieć i słyszeć nawet na znaczną odległość. Niektóre wampiry potrafią latać lub przeobrażać się w wilka, nietoperza lub mgłę. Często posiadają też zdolność telepatii i umieją narzucać śmiertelnikom swoją wolę. Co ciekawe, zwykle przyjmuje się, że wampiry nie mają swojego odbicia w lustrze, nie można więc uwiecznić ich na fotografii.

wampiry

Współczesna subkultura wampirów

Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednej ciekawostce dotyczącej nieśmiertelnych krwiopijców. Okazuje się bowiem, że współcześnie żyją ludzie, którzy uważając się za wampiry, uzupełniają swoją życiową energię za pomocą picia krwi innych osób. Z roku na rok przybywa osób deklarujących swoją przynależność do tak zwanej subkultury wampirów. Przyznają się do picia ludzkiej krwi, która pomaga im odzyskać siły witalne. Wśród ludzi, którzy zidentyfikowali się jako wampiry są lekarze, bankowcy, prawnicy i naukowcy, ale także osoby, którym nie udało się osiągnąć życiowego sukcesu.

Jak zdobywają swój życiodajny płyn? Otóż pobierają go jedynie od osób, które na to przyzwalają. Nigdy nie piją za to krwi zdobytej przemocą i agresją. Głównym celem, jaki stawiają przed sobą współczesne wampiry jest poszukiwanie żywicieli – osób, które gotowe będą oddać własną krew. Jakkolwiek absurdalnie by to nie zabrzmiało, potencjalnymi dawcami zostają zwykle osoby, które deklarują posiadanie nadmiaru energii. Co ciekawe, bardzo często rodzą się związki pomiędzy dawcami i biorcami. Są to związki idealne, które oparte są na symbiozie.

Wizerunek nieśmiertelnego wampira pijącego ludzką krew od wieków przeraża kolejne pokolenia. I chociaż jest to jedynie postać fantastyczna, której rzeczywistego istnienia nigdy nie udowodniono, wiele osób wierzy, że w tych wszystkich historiach o krwiożerczych bestiach znajduje się jednak ziarenko prawdy...

Alicja Piechowicz

Zobacz także:

Trucizny w naszym otoczeniu: Zlokalizuj w swoim domu chemiczne strefy zagrożenia!

Paragony, antyperspiranty czy tusze do rzęs – to tylko niektóre z codzienne używanych produktów, niosących poważne zagrożenie dla zdrowia.

Największe teorie spiskowe ludzkości: Kto je tworzy, kto w to wierzy?

Zdaniem niektórych Bin Laden wciąż żyje, światem rządzi tajna organizacja studencka, a wirus HIV został stworzony w laboratorium by wytępić 500 milionów ludzi, a resztę zamknąć w sztucznie zbudowanym raju...

wampiry

Tajemnicza choroba

Legendy o przerażającym nocnym upiorze żywiącym się krwią śmiertelników w dużej mierze wywołane zostały również pewną dosyć dokuczliwą choroba, zwaną porfirią. Jest to nieuleczalne schorzenie genetyczne, którego objawy w pewnym stopniu przypominają zachowania opisywanych w ludowych podaniach wampirów. Chory, jak na prawdziwego wampira przystało, musi unikać światła. Jego skóra charakteryzuje się bowiem dużą wrażliwością na promienie słoneczne, co objawia się poparzeniami i widocznymi zniekształceniami twarzy. Przypadłość ta oraz wiele innych objawów takich, jak depresja, bezsenność, halucynacje, paranoje sprawiają, że "porfiryk" prowadzi nocny tryb życia i unika kontaktu z ludźmi. Co ciekawe, do objawów choroby zalicza się również nudności i wymioty oraz anemię, czyli niedokrwistość. Zdarza się również, że dochodzi do obkurczania się dziąseł, czego efektem są wizualnie dłuższe zęby. David Dolphin, który jako pierwszy zasugerował, że wampir to w rzeczywistości osoba dotknięta porfirią twierdził także, że dolegliwości może potęgować... zjedzenie czosnku lub cebuli!

Wampiryczni oprawcy

Znane są również historyczne przypadki osób, którym przypisywano rzekomo nadprzyrodzone zdolności. Wyjątkowo wiele wspólnego z krwiopijcami miała chociażby Elżbieta Batory. Węgierska księżna żyjąca na przełomie XVI i XVII wieku uznana została za jedną z najbardziej krwawych morderczyń w historii. Aby zachować wieczną młodość kąpała się we krwi dziewic. Kobieta wierzyła, że za sprawą płynu pobranego z ludzkiego ciała zyskuje energię i witalność. Księżniczka torturowała więc swoich służących i pobierała od nich krew.

Można tutaj wspomnieć również o żyjącej w XVIII wieku Margaret Dickson. Kobieta została powieszona pod zarzutem zabójstwa grupki dzieci. Jednak po zdjęciu z szubienicy okazało się, że nie było martwa, a jedynie straciła przytomność. Kiedy odzyskała świadomość, wszyscy czuwający wokół niej żałobnicy uciekli przerażeni. Zgodnie z panującym ówcześnie prawem nie można było jej skazać ponownie za to samo przewinienie. Kobieta więc została puszczona wolno. Na zawsze jednak przyległo do niej miano wampirzycy.

Istnieją także współczesne relacje o wampirach. W 1974 roku miał nawet miejsce proces Dawida Farranta, przewodniczącego Brytyjskiego Towarzystwa Okultystycznego, który utrzymywał, że kradł zwłoki i niszczył nagrobki po to, by uchronić ludność przed plagą wampirów.

wampiry

Jak odstraszyć złe moce? – ludowe przesądy

Nadprzyrodzone zdolności wampirów przerażają zwykłych śmiertelników. W konfrontacji z krwiopijców człowieka ma bardzo małe szanse wyjścia cało z opracji. Przed atakiem wampirów można się jednak ochronić. Trzeba tylko poznać skuteczne sposoby na odstraszenie złych mocy. Wampiry bardzo nie lubią światła. Wystawienie ich na działanie promieni słonecznych może je nawet unicestwić. Krwiopijcy nie znoszą również czosnku. Zważywszy na to, że mają bardzo wyostrzony węch, zapach ten wydaje się dla nich po prostu zbyt intensywny. Według niektórych podań są one również bardzo wrażliwe na srebro. Co ciekawe, odstraszają je także wszelkie symbole religijne. W niektórych dziełach wampiry przejawiają lęk, fizyczny dyskomfort lub bezpośrednie obrażenia w przypadku kontaktu z krzyżem lub z wodą święconą. Jak więc skutecznie unicestwić wampira i pozbawić go nieśmiertelności? Istnieją na to dwie podstawowe metody: w jego serce trzeba wbić zaostrzony, drewniany kołek bądź też odciąć mu głowę.

Wampiryzm w literaturze i filmie

W XIX wieku legendarna postać nieśmiertelnego krwiopijcy przedostała się z ludowych wierzeń i podań na łamy kultury i sztuki. Motyw wampiryzmu zaczęli wykorzystywać pisarze i twórcy filmowi. Pierwsza powieść o wampirach powstała w 1819 roku. Nosi ona tytuł "The Vampyre" a jej autorem jest niejaki John Polidori. W pierwszej połowie XIX wieku powstała również opowiastka o wampirach autorstwa Thomasa Presta. Książka liczyła tysiące stron i cieszyła się wielką popularnością. W 1897 roku ukazała się powieść Brama Stokera, pod tytułem "Dracula". Wraz ze wzrostem popularności kina, pojawiały się nowe adaptacje opowieści o wampirach. W 1913 roku nakręcono "Wampa', trzy lata później "Pocałunek wampira", 1922 roku powstał epicki "Nosferatu- symfonia grozy", a w 1931 roku nakręcono filmową adaptację książki "Dracula". Następnie, w latach 60. powstała nowa wersja "Draculi" z Christopherem Lee, w roli głównej. Od tego czasu światowy rynek zalewany jest opowieściami, filmami, komiksami, bajkami o nieśmiertelnych krwiopijcach. Warto wspomnieć tutaj chociażby o kultowym ,"Wywiadzie z wampirem" czy serialu ,"Buffy: postrach wampirów". Przykłady filmów i książek wykorzystujących motyw wampiryzmu można byłoby wyliczać w nieskończoność...

Polecane wideo

Komentarze (48)
Ocena: 5 / 5
elenka (Ocena: 5) 29.03.2013 22:31
mi też śniły się pamiętniki wampirów. byłam w jakimś kościele leżałam na podłodze. Wtedy wszedł Damon podniósł mnie i powiedział że mam iść na cmentarz. Zgodziłam się i poszłam , z nim na ten cmentarz,a tam stały Elena,Bonnie,Caroline i Rebekah. Miały miny jakby się czegoś bały, nagle zjawił się Klaus i zabrał Caroline daleko ode mnie. A ja zaczęłam pić krew Bonnie Elena i Rebekah się przyłączyły... Potem się obudziłam a Damon jest EXTRA, W ogóle TVD jest EXTRA. Niemoge doczekać się 19 odcinka 4 sezonu
odpowiedz
Anonim (Ocena: 5) 27.01.2012 15:30
telefon
odpowiedz
Anonim (Ocena: 5) 27.01.2012 15:28
nie wiem czemu TELEFON jest podkreślony i jest na zielono ale nie powinno być tak chyba. nie???
odpowiedz
Anonim (Ocena: 5) 27.01.2012 15:26
o pamiętnikach wampirów miałam sen!!!! Sen o pamiętnikach wampirów. Stefan wyjechał po werbenę a Damon został. ja-Elena Poszłam do szkoły nie zjadłam śniadania.Weszłam do stołówki bo umówiłam się z Bonnie.W stołuwce zobaczyłam Katerine która patrzyła na mnie i uśmiechała się uśmiechem takim jak by zrobiła coś nie po mojej myśli (złośliwy).Podeszłam do stolika gdzie siedziała Bonnie i zabrałam ją z tam tąd.Za mną poszła Katerine ze swoimi przyjaciółkami.Blądynka i ruda.Oczywiście dwie damy bo Katerine dama to i one. Było już po lekcjach.Szłam korytażem Katerine nie było na żadnej lekcji.Już myślałam że jej nie będzie ale szła za mną chciałam zadzwonić do stefana ale zostawiłam komurkę w domu.Bonnie nie było przy mnie miała jeszcze 2 lekcje.Ale jeszcze była przerwa więc mogłam do niej pujść po telefon a ona na pewno by mi go dała bo na matmie nie można było go mieć.Właśnie szłam do Bonnie gdy Katerine i jej przyjaciółki rzeszkodziły mi stały przede mną i się na mnie patrzyły.Zawróciłam i poszłam drugim wejsciem do sali od matematyki ale ode tam stały jużwiedziałam ża przyjaciółki katerine też są wampirmi.Byłam już przy klasie gdy właśnie Bonnie wyszła z klasy wtedy krzyknełam do niej a ona się odwróciła do mnie i podeszła poprosiłam ją o telefon bo muszę zadzwonić do Stefana ale nie miła go bo zostawiła go w samochodzie.Strasznie zbladłam gdy to usłyszałam.Zadzwonił dzwonek.Wszyscy poszli do swoich sal zawróciłam i wyszłam ze szkoły żeby być bezpieczna ale tam nikogo nie było więc wróciłam do szkoły.Na korytarzu stała Katerine chciałam zawrócić ale na drodze stały jej dwie koleżanki.Byłam otoczona po lewej i po prawej były ściany a zaną i przede mną były wampiry!Oczywiście zaczełam mówić KATERINE!!! Katerine-nie spodziewałaś się mnie!?? Wtedy mnie złapała za szyję i podgryzała mi rękę zrobiła mi na niej ok.10 dziurek z których ciekła krew jej dziewczyny a raczej zabawki podtrzymały mnie i zakryły mi usta prubowałam krzyczeć lub ugryżć rękę blondynki.Ale na nic nie miałam sił w tedy przeszły obok mnie i dziewczyn 3 dziewczyny z liceum a pużniej przeszdł wożny nawet nie zauważyli mnie.Katerine wtopiła zęby w moją szyję.Nie bolało bo to sen.Na korytarzu stał chyba Damon.Ale nic nie robił patrzył na mnie jak by był zadowolony z tego co robi Katerine.Damon podszedł myślałam że zacznie też wypijać ze mnie krew ale on położył dłoń na ramięniu Katerine i ją odciągdą w swoją stronę ona się odwróciła do niego i się uśmiechneła.Potem blondynka zaczeła ze mnie pić krew i Damon ją odciągnoł.Pużniej ruda zaczeła mnie podgryzać a Damon ani nie drgną ale nagle się odezwał i powiedział że on się tym zajmie.Katerine kiwneła głową i odciągneła ją od pół martwego ciała.Zemdlałam bo nie wiedziałam co się stało i obudziłam się w jakimś domu.... KONIEC!!! NIE WIEM CO DALEJ BYŁO CHYBA BYŁAM W DOMU STEFANA I DAMONA.ASTEFAN SIĘ NA MNIE PATRZYŁ CZY COŚ TAKIEGO A I BONNIE BYŁA.
odpowiedz
Anonim (Ocena: 5) 27.01.2012 15:24
paul jest super i ian też ale on nie polak
odpowiedz

Polecane dla Ciebie