Język polski jest piękny i daje szerokie pole do popisu (siedem przypadków gramatycznych!), a jednocześnie jest piekielnie trudny – regularnie trafia do rankingów najtrudniejszych języków świata. W sumie nic więc dziwnego, że o pomyłkę językową nietrudno. Jakie błędy powtarzają się najczęściej?
Włanczać/wyłanczać
Ma to na sumieniu prezes Jarosław Kaczyński, ma minister kultury Piotr Gliński. Kiedy Polacy, również ci na wysokich stanowiskach, praktycznie oduczyli się brzydkiego słówka „wziąść”, słowa „włanczać” i „wyłanczać” wciąż – niestety – są w użyciu. Gdy prezes Kaczyński z sejmowej mównicy powiedział: „…trzeba było ten mechanizm wyłanczać”, z sali gruchnęło: „Wyłączać!”. Na co prezes odrzekł: „Szanowni państwo, pozwólcie, że będę mówił, jak mówię”. Wy lepiej mówcie poprawnie, czyli wyłączać.
Sędzina
Błędnie używane słowo na określenie kobiety, która jest sędzią. Nie mylmy pojęć! Kobieta w todze to sędzia, a sędzina to żona sędziego. Użycie słowa „sędzina” na określenie kobiety, która jest sędzią, dopuszczalne jest jedynie w mowie potocznej. Prof. Andrzej Markowski z Rady Języka Polskiego wyjaśnia: „Potocznie określa się nazwą sędzina kobietę-sędzię. Nie powinno się jednak tego robić w polszczyźnie starannej ani oficjalnej”.
W cudzysłowiu
Prawidłowo mówi się „w cudzysłowie” – rzeczowniki zakończone na „ów” (jak „cudzysłów”) w miejscowniku praktycznie zawsze mają „-owie”, np. Kraków – Krakowie. Warto więc pamiętać: Kraków – Krakowie, cudzysłów – cudzysłowie.
Tu pisze
Wyrażenie „tu pisze” jest w porządku w zdaniu: „Tu pisze (dziecko/stryj)”. Jednak forma „tu pisze” często jest błędnie używana zamiast „tu jest napisane”. Prof. Andrzej Markowski: „Jedynie poprawne sformułowanie to: Tu jest napisane, ewentualnie: tu napisano (…). Tu pisze wymaga zawsze podmiotu, np. Stryj tu pisze, że przyjedzie jutro. Ona tu pisze, że jest chora”.
W każdym bądź razie
Wyrażenie popularne, szczególnie jako przerywnik, niestety nieprawidłowe. „Nowy słownik poprawnej polszczyzny” PWN odrzuca „w każdym bądź razie”, co oznacza, że należy mówić albo „w każdym razie”, albo – już w nieco innym znaczeniu – bądź co bądź. Skrzyżowanie tych dwóch fraz w jednym przerywniku jest nieprawidłowe.
Zobacz także: 10 filmów na sobotni wieczór
Fot. Thinkstock
Niedźwiedzi pocałunek
Ten niewłaściwy, a w zasadzie nieistniejący związek frazeologiczny stworzył jeden z dziennikarzy telewizyjnych. Dokładnie w takim kontekście: „Protest mediów przejęli politycy opozycji, co jest niedźwiedzim pocałunkiem dla całej akcji”. Internauci szybko wytknęli dziennikarzowi wpadkę. Coś takiego jak „niedźwiedzi pocałunek” nie istnieje. Niedźwiedzia może być przysługa, a pocałunek na przykład judaszowy.
Po najmniejszej linii oporu
Ten błąd jest tak powszechny i stosowany przez tak wiele osób – w tym dziennikarzy i polityków – że mało kto pamięta o prawidłowej formie. A brzmi ona: po linii najmniejszego oporu. Sęk w tym, że w tym kontekście to opór ma być najmniejszy, a nie linia.
Przekonywujący
Nie ma takiego słowa! Jego używanie to częsty błąd językowy. Forma „przekonywujący” jest powszechnie rozpowszechniona, jednak słowotwórczo nieuzasadniona. Mówimy albo „przekonujący”, albo „przekonywający”. Tych dwóch form można używać dowolnie.
Tylko i wyłącznie
Oto klasyczny i niezwykle popularny pleonazm, czyli wyrażenie, w którym obie części wypowiedzi znaczą to samo (np. masło maślane, fakt autentyczny, cofać się do tyłu). W mowie potocznej można ewentualnie dopuścić „tylko i wyłącznie”, ale w języku starannym i oficjalnym – czyli obowiązującym wśród dziennikarzy i polityków – na ten pleonazm nie może być miejsca.
Fot. Thinkstock
Wszechczasów
Bardzo częsty błąd dotyczący pisowni, który przytrafia się wielu dziennikarzom. Słowo „wszechczasów” nie istnieje – wyrażenie należy zapisywać oddzielnie jako „wszech czasów”.
Gram
Na stronie Rady Języka Polskiego czytamy: „Do Rady napisała kobieta zaniepokojona tym, że coraz powszechniejsza jest konstrukcja 100 gram zamiast 100 gramów; pierwszą spotyka się nawet w spektaklach Teatru Telewizji, co jest, zdaniem korespondentki, niedopuszczalne”. Prof. Andrzej Markowski potwierdza, że jedynie poprawna forma to (100) gramów, a nie gram. Gram może być jeden (1 gram – w mianowniku).
Między Bogiem a prawdą
Mało kto wie, że powyższe wyrażenie jest błędne. Mówić i pisać należy: „Bogiem a prawdą” – w kontekście: szczerze mówiąc, prawdę mówiąc, prawdę powiedziawszy. Trudno dokładnie stwierdzić, skąd na początku tej frazy niepotrzebne słówko „między”. Językoznawcy zwracają jednak uwagę, że jedyna prawidłowa forma to „Bogiem a prawdą”.
Wszem i wobec
Błąd. Mówić należy „wszem wobec”. „Dająca się obecnie słyszeć fraza wszem i wobec jest współczesną i nieuzasadnioną historycznie innowacją dawnego wszem wobec – skróconej wersji konstrukcji wszem wobec i każdemu z osobna lub podobnych” – wyjaśniała śp. dr Krystyna Długosz-Kurczabowa z Uniwersytetu Warszawskiego w Poradni Językowej PWN.
RAF
/img2.papilot.pl/800w/2017/06/moda-sty_1498829275.jpg "Fot. Thinkstock")
/img2.papilot.pl/800w/2017/06/okulary_1498829285.jpg "Fot. Thinkstock")
Ta strona używa plików cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie.
Więcej szczegółów w naszej