Czy Maria Konopnicka była lesbijką?

Ze szkoły wynosimy posągowy wizerunek Marii Konopnickiej – autorki „Roty” i wielu innych patriotycznych utworów. Jednak w życiu prywatnym słynna pisarka była bardzo wyzwoloną kobietą.
Czy Maria Konopnicka była lesbijką?
Fot. iStock
06.10.2016

Kontrowersje wokół biografii Marii Konopnickiej pojawiły się już w 2008 r., gdy w księgarniach ukazała się praca Krzysztofa Tomasika „Homobiografie”, czyli zbiór szesnastu opowieści o życiu prywatnym najważniejszych polskich pisarzy i pisarek XIX i XX wieku. Jednoznacznie zasugerowano tam, że wieloletni związek autorki „Roty” z Marią Dulębianką, malarką i feministką, miał charakter homoseksualny.

Nic dziwnego, że cztery lata później temat wrócił przy okazji dyskusji dotyczącej projektu ustawy o związkach partnerskich. Ówczesny dyrektor Instytutu Książki Grzegorz Gauden zaapelował wtedy do posłów, by przygotowywany dokument nazwać „ustawą Konopnickiej-Dulębianki”.

Zaprotestowały środowiska narodowe i konserwatywne, których przedstawiciele śpiewają „Rotę” podczas rozmaitych marszów i manifestacji. „Teza o rzekomym lesbiźmie Marii Konopnickiej to kłamstwo propagandy feministycznej. Kłamstwo Konopnickie mogłoby być tak samo karalne jak kłamstwo oświęcimskie” – grzmiał w telewizyjnej „Panoramie” Artur Zawisza, jeden z przywódców ruchu narodowego.

W przyszłym roku będziemy obchodzić 175. rocznicę urodzin wybitnej pisarki. Niewykluczone, że ta okazja znów stanie się pretekstem do kłótni na temat życia prywatnego Konopnickiej, które zresztą faktycznie było bardzo barwne…

Początkowo wydawało się, że Maria podzieli los większości ówczesnych kobiet. Ledwo przekroczyła próg dorosłości, gdy poślubiła starszego o 12 lat Jarosława Konopnickiego, przystojnego, choć zubożałego ziemianina, którego nazywała „wąsatym aniołem”. Zamieszkała w zarządzanych przez męża majątkach, najpierw w Bronowie, a następnie Gusinie.

Choć wcześniejszy pobyt na pensji u sióstr sakramentek w Warszawie rozbudził w Marii zainteresowanie sztuką i literaturą, została przykładną żoną i gospodynią domową. Organizowała szlacheckie biesiady, lubiła również odwiedzać wiejskich sąsiadów, poznając życie i zwyczaje prostych ludzi, co później miała wykorzystać w twórczości literackiej.

W ciągu dziesięciu lat od ślubu Konopnicka urodziła ośmioro dzieci (dwoje zmarło zaraz po porodzie), jednak z czasem znudziła ją dotychczasowa egzystencja oraz mąż, którego zaczęła określać mianem „przeżytego hulaki”. W 1877 r. zabrała dzieci i wyjechała do Warszawy. Początkowo zarabiała jako korepetytorka, a później – dzięki znajomości kilku języków – zaczęła tłumaczyć utwory niemieckich czy włoskich twórców. Wieczorami pisała swoje wiersze i nowele, które niebawem miały przynieść jej sławę.

NASTOLATKA-GIGANT: Nie uwierzysz, ile ma wzrostu! (Nosi buty w rozmiarze 48)

Maria Konopnicka

Fot. Wikipedia

Choć formalnie wciąż była zamężna, nie stroniła od romansów, a jej znajomy, wybitny socjolog Ludwik Krzywicki, nazwał we wspomnieniach Konopnicką „niewiastą mocno kochliwą”. Wiązała się przede wszystkim z dużo młodszymi mężczyznami, m.in. czeskim pisarzem Jaroslavem Vrchlickim, późniejszym posłem do parlamentu Austro-Węgier i kandydatem do literackiej Nagrody Nobla czy Janem Gadomskim, wydawcą,  redaktorem naczelnym „Gazety Polskiej” i autorem głośnej tragedii „Larik”.

Konopnicka miała 55 lat, gdy wdała się w bliższą relację z młodszym o blisko ćwierć wieku Maksymilianem Gumplowiczem, który zasłynął jako bardzo zdolny historyk i etnograf. Mężczyzna był zabójczo zakochany w pisarce, a ona nastawiała się tylko na przelotny romans. W listopadzie 1897 r. Gumplowicz przyjechał do austriackiego Grazu, by prosić bawiącą tam Konopnicką o szansę na mocniejszy związek. Spotkanie zakończyło się jednak awanturą, a zrozpaczony kochanek zastrzelił się przed wejściem do hotelu.

Maria Konopnicka

Fot. Wikipedia

W 1889 r pisarka poznała o 20 lat młodszą Marię Dulębiankę, świetnie zapowiadającą się malarkę wystawiającą swoje obrazy obok dzieł Matejki, Malczewskiego czy Kossaka oraz aktywną działaczkę na rzecz równouprawnienia kobiet, postrzeganą przez otoczenie jako dziwaczka ponieważ zdecydowanie wyróżniała się z tłumu.

„Zachowała się pamięć o niej jako przyjaciółce poetki, która nosiła się po męsku, a włosy miała całkiem kuso podcięte. Konopnicka nazywała ją Piotrek lub Pietrek z powycieranymi łokciami. W liście do dzieci, opisując tłum tratujący ją nieomal, kiedy schodziła ze statku, zaznacza: Pietrek, blady i mężny, nic się nie bał, tylko mnie bronił” – pisze Krzysztof Tomasik książce „Homobiografie”.

Ile wzrostu ma Renata Wojewódzka? (Znamy też jej wagę!)

Maria Konopnicka

Fot. Wikipedia

Obie kobiety połączyła silna przyjaźń. Razem zwiedzały Europę: Włochy, Niemcy, Francję czy Szwajcarię, a gdy w 1903 r., z okazji 25-lecia pracy pisarskiej, Konopnicka otrzymała w darze zakupiony ze składek społeczeństwa dworek w Żarnowcu koło Krosna, zamieszkała tam razem z Dulębianką, która poświęciła dla pisarki obiecującą karierę artystyczną, stając się przede wszystkim portrecistką Konopnickiej.

Zdaniem wielu badaczy ich trwająca blisko 20 lat zażyłość wychodziła zdecydowanie poza ramy zwykłej kobiecej przyjaźni i miała silny charakter homoseksualny.

„Pytając o wspólną relację Konopnickiej i Dulębianki, trzeba się zastanowić, czy w ogóle kobiety homoseksualne żyjące wówczas na polskich ziemiach były w stanie urefleksyjnić swoje preferencje i wytworzyć lesbijską tożsamość. U Konopnickiej można zauważyć raczej obsesyjne przemilczanie, a nawet zakłamywanie całych aspektów swojej egzystencji. Ukrywanie uczuć i pragnień musiało być jej dniem powszednim, skoro zwierzała się: „…ja nawet do najbliższych piszę tak, aby to mógł czytać p. żandarm, jeśli mu przyjdzie ochota” – pisze Krzysztof Tomasik.

Maria Konopnicka

Fot. Wikipedia

Gdy Maria Konopnicka zmarła na zapalenie płuc 8 października 1910 r. we Lwowie, Dulębianka organizowała pogrzeb pisarki. Śmierć dopadła ją dziewięć lat później. Początkowo zwłoki malarki pochowano w grobowcu Konopnickiej, ale później zostały przeniesione na Cmentarz Orląt.

„Zabierając z grobowca Konopnickiej ciało jej wieloletniej towarzyszki, chciano uciąć zapewne potencjalne spekulacje i bronić spiżowego wizerunku zmarłej poetki. I tak sprawa relacji obu kobiet pozostaje wciąż okryta tajemnicą, nie zachowały się bowiem żadne dokumenty, które umożliwiłyby odpowiedź na pytanie, czy były ze sobą związane erotycznie. A jeżeli nawet takowe istniały, zostały zniszczone przez córki poetki – gorliwe cenzorki matczynej pamięci” – twierdzi Iwona Kienzler, autorka książki „Maria Konopnicka. Rozwydrzona bezbożnica”.

Przeczytaj także: Czy kobiety potrzebują więcej snu niż mężczyźni?

RAF

Polecane wideo

Komentarze (3)
Ocena: 5 / 5
gość (Ocena: 5) 06.10.2016 16:11
Mówisz tu o renesansie we Wloszech. Piękny okres. Jeden z ciekawszych w historii. Od tego okresu znane sa nazwiska twórców dziel, Rafael Santi, Michal Aniol, czy Da Vinci, a nie jak dotychczas anonimowi. Michal Aniol wyrzezbil Dawida, jedna z najważniejszych rzeźb oddająca dokladnie męskie ciało. Da Vinci również wykazywał żywe zainteresowanie mężczyznami. Byc może, gdyby homoseksualizm byl postrzegany tak jak teraz to mielibyśmy więcej informacji na ten temat.
odpowiedz
gość (Ocena: 5) 06.10.2016 11:39
Chyba raczej bi, a nie homo.
odpowiedz
gość (Ocena: 5) 06.10.2016 09:07
wielu było zygmunt trzeci waza, przywódca urlich czy jak mu tamprzywódca zakonu krzyżackiego ponoc tez da Vinci i wielu innych
odpowiedz

Polecane dla Ciebie