Wikipedia ma 15 lat: fenomen internetowej encyklopedii

Jeśli nie ma tam twojego nazwiska, to nie istniejesz – głosi powszechna w wielu kręgach opinia na temat Wikipedii. W czym tkwi jej sukces?
Wikipedia ma 15 lat: fenomen internetowej encyklopedii
Fot. Thinkstock
02.02.2016

W połowie stycznia na całym świecie odbyło się blisko 100 imprez okolicznościowych z okazji 15-lecia Wikipedii, która przez ten czas z niewielkiej strony tworzonej przez garstkę zapaleńców przerodziła się największy projekt edukacyjny w historii ludzkości, oferujący dziś ponad 37 milionów tworzonych przez wolontariuszy haseł, w ponad 270 językach (m.in. śląskim i kaszubskim).

Polskie urodziny internetowej encyklopedii świętowano w warszawskiej Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki. Goście mogli poznać historię niezwykłego serwisu, wziąć udział w panelu dyskusyjnym o szansach i zagrożeniach wynikających z roli, jaką Wikipedia pełni we współczesnym świecie. Największą atrakcją była jednak możliwość spotkania i rozmowy z kilkudziesięciorgiem wikipedystów oraz wikipedystek, którzy najczęściej pozostają anonimowi.

Kto za tym stoi?

Za „ojca” Wikipedii uznaje się Jimmy’ego Walesa, utalentowanego maniaka komputerowego, zapowiadającego się na świetnego naukowca, a później maklera giełdowego. W połowie lat 90. Amerykanin postanowił jednak spróbować swoich sił w internecie i założył portal Bomis, który dostarczał informacji związanych z popkulturą, ale dla wielu mężczyzn stał się przede wszystkim wyszukiwarką zdjęć z roznegliżowanymi kobietami.

W marcu 2000 r. Jimmy Wales, we współpracy z filozofem Larrym Sangerem, uruchomił bardziej ambitny projekt internetowy, czyli „wolną encyklopedię” zwaną Nupedią, tworzoną przez wyspecjalizowany zespół redakcyjny. Rok później powstała Wikipedia, którą mógł już redagować każdy. Wkrótce okazało się, że rozwija się ona w błyskawicznym tempie i prace nad Nupedią zostały zupełnie zarzucone.

Sanger zrezygnował z pracy nad Wikipedią w 2002 r. i od tego czasu toczy się cicha wojna między nim a Walesem, który twierdzi, że jest wyłącznym twórcą projektu, a filozof był jedynie jego pracownikiem. Osobiście usunął z hasła o historii Wikipedii nazwisko Sangera jako współautora pomysłu.

Internet - wielka ściąga dla leniwych

wikipedia

Fot. Thinkstock

Rozstanie na Wikipedii

W ostatnich latach Jimmy Wales zdobył status celebryty. „Kilka lat temu byłem po prostu kolesiem siedzącym przed internetem. Teraz, kiedy wyślę e-mail lub zmienię jakiś artykuł, mówią o tym w wiadomościach na całym świecie” – stwierdził w jednym z wywiadów.

Twórca encyklopedii lubi być w centrum uwagi. Z Rachel Marsden, kanadyjską komentatorką telewizyjną, zerwał, informując o tym w Wikipedii. W odpowiedzi kobieta ogłosiła, że wystawi jego rzeczy na sprzedaż w popularnym serwisie aukcyjnym eBay.

Jednak Walesowi nie można odmówić entuzjazmu i zaangażowania. „Naszym marzeniem jest zmienić świat na lepsze. Jest to radykalny protest wobec obecnie wzrastającej powierzchownej i antyintelektualnej kultury. Sprzeciwiamy się również stwierdzeniu, że internet jest miejscem wrogiej debaty i polemiki. Apelujemy do tego, co jest najlepsze wewnątrz nas wszystkich” – pisał w jednym z listów do użytkowników.

Wikipedia nie zamieszcza reklam, działa tylko dzięki dobroczynności internautów. Jimmy Wales wielokrotnie prosił o wsparcie projektu i nigdy się nie zawiódł. Kilka lat temu, po apelu charyzmatycznego Amerykanina, w ciągu 24 godzin fundacji udało się zebrać niemal pół miliona dolarów.

wikipedia

Fot. Thinkstock

Polska siła

Jak twierdzi Wales „tysiące ludzi z całego świata i ze wszystkich kultur harmonijnie współpracuje, żeby wymieniać klarowne, zgodne z prawdą i rzetelne informacje”.

Wśród nich nie brakuje Polaków. Na polskiej Wikipedii uprawnienia redaktorskie ma niemal 3 tys. osób. Polskojęzyczna wersja Wikipedii zajmuje obecnie 12. miejsce pod względem liczby haseł – zawiera ich blisko 1,2 mln (na prowadzeniu jest wersja angielska z 4,9 mln haseł).

Polski wikipedysta, prof. Dariusz Jemielniak, odniósł w ubiegłym roku bardzo duży sukces – uzyskał najlepszy wynik w wyborach do Rady Powierniczej amerykańskiej Wikimedia Foundation. W głosowaniu wzięło udział ponad 5,5 tys. wikipedystów z całego świata.

wikipedia

Fot. Thinkstock

Czego Polacy najczęściej szukają w internetowej encyklopedii? Ze statystyk wynika, że w ubiegłym roku najczęściej czytane były hasła: Polska, Andrzej Duda, Warszawa, Jan Paweł II i… Harry Potter.

Zdaniem dr. hab. Tomasza Ganicza, prezesa stowarzyszenia Wikimedia Polska, Wikipedia jest „źródłem wiedzy pierwszego kontaktu”. „Nie zawsze, żeby uzyskać szczegółowe informacje, często, aby dowiedzieć się, o co ogólnie chodzi. Ktoś o czymś kompletnie niczego nie wie, chce od czegoś zacząć: najprościej zajrzeć do hasła encyklopedycznego” – mówi w rozmowie z tygodnikiem „Do Rzeczy”.

Fałszywe hasła

W Wikipedii obowiązuje mechanizm wzajemnej kontroli użytkowników, którzy akceptują rzetelne informacje i usuwają takie, które nie mają sensu. Jeśli coś jest niezgodne z zasadami, można zgłosić błąd i naprawić.

wikipedia

Fot. Thinkstock

Jednak w historii encyklopedii nie brakowało głośnych potknięć. Za pierwszy duży skandal uchodzi treść hasła „John Seigenthaler”. Przez kilka miesięcy Wikipedia informowała, że szanowany amerykański dziennikarz i asystent Roberta Kennedy’ego był zamieszany w zabójstwo prokuratora generalnego USA oraz jego brata, prezydenta Johna F. Kennedy’ego. Seigenthaler bezskutecznie próbował znaleźć autora fałszywego wpisu.

W polskiej Wikipedii „wtopą” okazało się hasło „Henryk Batuta”. Istniejący półtora roku sfabrykowany biogram opisywał nigdy nieistniejącą osobę – polskiego komunistę, który rzekomo zginął w Bieszczadach, w starciu z UPA i za zasługi doczekał się nawet ulicy swojego nazwiska w Warszawie (hasło ilustrowało spreparowane zdjęcie tabliczki z nazwą ulicy).

Na szczęście większość informacji w Wikipedii jest dobrze udokumentowanych i zweryfikowanych. Jej sukces zaowocował powstaniem licznych serwisów specjalistycznych wykorzystujących wiedzę z encyklopedii w innych formatach, np. Yahoo Answers. Na modelu Wikipedii opierają się też m.in. Wikivoyage, Wiktionary, Wikiversity, Wikinews, Wikidata czy Wikisource.

RAF

Polecane wideo

Komentarze
Ocena: 5 / 5

Polecane dla Ciebie