Najpopularniejsi polscy pisarze: Jerzy Pilch

Król jest tylko jeden – chciałoby się powiedzieć o Jerzym Pilchu, najczęściej nominowanym do Nagrody Literackiej Nike polskim pisarzu.
Najpopularniejsi polscy pisarze: Jerzy Pilch
16.08.2015

„I wchodziłem do gospody Pod Mocnym Aniołem, i w celu uporządkowania doznań wypijałem cztery pięćdziesiątki. Potem w pobliskim sklepie kupowałem butelkę wódki i stawiałem czoło rozgardiaszowi przedmiotów. Nieładowi nieustannie wzbierającemu w opuszczonym przez moje żony mieszkaniu nie byłem bowiem w stanie sprostać na trzeźwo, choć czyniłem to wytrwale, mam bowiem usposobienie skrajnie pedantyczne” – tak pisze tylko Jerzy Pilch, jeden z najpopularniejszych i najbardziej cenionych polskich autorów. Jego książki świetnie się sprzedają i są szeroko komentowane przez czytelników. A recenzenci się nimi zachwycają.

Debiut z nagrodą

Jerzy Pilch, urodzony 10 sierpnia 1952 roku w Wiśle, ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego teksty ukazywały się w „Tygodniku Powszechnym”, „Polityce”, „Dzienniku”, „Przekroju”. Z „Tygodnikiem Powszechnym” ponownie podjął współpracę w 2012 roku.

Debiutował w 1988 „Wyznaniami twórcy pokątnej literatury erotycznej”. To zbiór opowiadań, za które pisarz otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Pisze w nich: „Czegóż ja nie robiłem! Zapisałem tony papieru, raczyłem się kawą, koniakiem, winem. Biurko setki razy przesuwałem pod ścianę i z powrotem pod okno. Wstawałem o bladym świcie i ślęczałem do późnej nocy. Papierosy paliłem. Przebierałem się nieustannie, bo wydawało mi się, że mój wygląd zewnętrzny ma wpływ na rodzaj prowadzonej przeze mnie narracji”.

W debiucie Pilcha zwraca uwagę barwny, plastyczny język, nietypowe metafory i zaskakujące porównania – wszystko to stało się wizytówką pisarza. „Tchnie niepowtarzalnym i niepodrabialnym stylem, który trafia do mnie jak nic innego. Polecam czytać w ciszy i samotności” – ocenia jeden z czytelników portalu lubimyczytać.pl.

W 1993 roku ukazała się słynna książka „Spis cudzołożnic. Proza podróżna”. Głównym bohaterem powieści jest niespełniony pisarz, koneser kobiecego piękna, który dostaje zadanie oprowadzenia po Krakowie zagranicznego gościa. Książka znana jest przede wszystkim z ekranizacji w reżyserii Jerzego Stuhra.

Jerzy Pilch

Główny bohater książki uważany jest za alter ego pisarza. Jerzy Pilch w wywiadzie udzielonym w 2012 roku „Newsweekowi” wyznał, że cierpi na chorobę Parkinsona: „Wszedłem w parkinsonizm nietypowo, bo nie ze zdrowia, ale z alkoholizmu. Jeden dygot przeszedł w drugi. Mnie się ciągle wydaje, że ja mam bardziej powikłanie poalkoholowe niż parkinsona. Cysterny wypitego alkoholu pewnie nie pomogły. To lekarze twierdzą, że nie ma stwierdzonego przypadku, że na parkinsona zapada alkoholik z powodu alkoholizmu. Wręcz parę lat temu leczyli jeszcze parkinsona alkoholem właśnie. Za późno zachorowałem”. W ubiegłym roku z powodu choroby pisarz przeszedł operację mózgu.

Powieść „Pod Mocnym Aniołem” w 2014 roku zekranizował Wojciech Smarzowski, a główną rolę zagrał Robert Więckiewicz. W liście do widzów Pilch napisał: „Obejrzałem film i poczułem natychmiastową ulgę, ciepło rozchodzące się po członkach, strachy pierzchły, ich miejsce zajęła brawura i poczucie wszechmocy. Zdumiewająco wierny istocie tekstu obraz jest wizją tak osobną, tak konsekwentną, tak dramatyczną, tak aluzyjną, iż powiedzieć, że jest to rzecz wybitna, to nic nie powiedzieć”.

Jerzy Pilch

Ale to Pilch!

Kolejnymi książkami pisarz potwierdził swoją pozycję wśród polskich literatów. Za „Miasto utrapienia” z 2004 roku otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike. W finale Nike znalazły się również: „Moje pierwsze samobójstwo” (2006), „Pociąg do życia wiecznego” (2007 – zbiór felietonów), „Marsz Polonia” (2008). Jerzy Pilch jest pisarzem, który jako pierwszy w historii nagrody otrzymał w jednym roku dwie nominacje – za wydane w 2013 „Wiele demonów” i „Drugi dziennik”. Powieść „Wiele demonów” została ponadto wyróżniona Nagrodą Literacką Gdyni.

Ostatnia książka Jerzego Pilcha to wydana w tym roku „Zuza albo czas oddalenia”, zapis szaleńczej miłości sześćdziesięciolatka do dwudziestokilkuletniej blond piękności, odnaleziony przez Jerzego Pilcha w narciarskim bucie, na schodach jednej z warszawskich kamienic. Tę publikację Monika w portalu lubimyczytać.pl ocenia: „Może lekko grafomańska, może fabuła nie zaskakuje, może to już było... Ale to Pilch! Fraza w najwyższej formie, lekkość stylu, ironia na mistrzowskim poziomie. Ja bawiłam się cudownie. Jak zawsze przy Pilchownej lekturze”.

Jerzy Pilch

Rozkoszne pisanie o niczym

Autor „Pod Mocnym Aniołem” to oprócz pisarza również dramaturg, publicysta i autor scenariuszy. Był pomysłodawcą Ogólnonarodowego Konkursu na Opowiadanie, który ogłosił na łamach „Polityki” pod koniec 2003 roku. Co ciekawe, na konkurs swój tekst wysłał inny znany pisarz Zygmunt Miłoszewski, który debiutował w 2004 roku opowiadaniem „Historia portfela”. Nie da się ukryć, że Pilch pomógł również Dorocie Masłowskiej, której debiutancka książka „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną” zachwyciła go.

Jerzego Pilcha uwielbiają krytycy. Czytelnicy również. „Pilch ma wielki talent rozkosznego pisania o niczym” – ocenia jeden z użytkowników portalu lubimyczytać.pl. Legendy krążą na temat zaliczek, jakie dostaje pisarz – podobno po sukcesie „Pod Mocnym Aniołem” na napisanie kolejnej książki „Narty Ojca Świętego” otrzymał 200 tys. zł. Lecz może to i legenda, skoro w jednym z wywiadów Pilch powiedział: „Niektórzy mówią, że prawdziwy pisarz musi zaznać głodu. I coś w tym jest”.

Faktem jest, że Jerzy Pilch to twórca tzw. literatury wysokiej, nie komercyjnej, co na łamach „Gazety Wyborczej” pisarz podsumował słowami: „Autor literatury wysokiej z pisania się nie utrzyma, nawet jak jego książki mają przyzwoite nakłady”.

Na podstawie tekstów Jerzego Pilcha powstały sztuki teatralne i spektakl telewizyjny („Inne rozkosze”). Jest bohaterem dokumentu „Jerzy Pilch. Wyznania człowieka piszącego po polsku” (1999). Przetłumaczono go na kilkanaście języków.

Ewa Podsiadły-Natorska

Jerzy Pilch

Wśród czytelników wzbudziła mieszane emocje. Jedni ją uwielbiają. Dla innych jest nudnawa i chaotyczna. Nie da się jednak ukryć, że tylko Jerzy Pilch pisze w ten sposób o najprostszych czynnościach: „Stałem przy automacie telefonicznym, chłodziłem na jego zielonkawym pancerzu rozpalone czoło i gorączkowo przegrzebywałem kartki mego schludnego, wypełnionego właściwym mi, protestanckim pismem kalendarzyka”.

Od dygotu w dygot

W kolejnych latach ukazały się: „Rozpacz z powodu utraty furmanki” (1995 – zbiór felietonów), „Inne rozkosze” (1995), „Monolog z lisiej jamy” (1996), „Tezy o głupocie, piciu i umieraniu” (1997 – za ten zbiór felietonów Jerzy Pilch otrzymał swoją pierwszą nominację do Nagrody Literackiej Nike). Później ukazały się: „Tysiąc spokojnych miast” (1997 – tytuł nagrodzony wyróżnieniem „Krakowska Książka Miesiąca”), „Bezpowrotnie utracona leworęczność” (1998, kolejny zbiór felietonów nominowany do Nike). Za „Bezpowrotnie utraconą leworęczność” pisarz otrzymał Paszport Polityki.

W roku 2000 ukazały się „Opowieści wigilijne” (napisane wspólnie z Olgą Tokarczuk i Andrzejem Stasiukiem) oraz Pod Mocnym Aniołem”, nagrodzona Nike, prawdopodobnie najpopularniejsza książka Pilcha. Prof. Maria Janion napisała w laudacji: „Pilch po mistrzowsku gra z tradycją powieści pijackiej, dowodząc, jak autokreacja alkoholika bliska jest opowiadaniu siebie przez pisarza”.

Polecane wideo

Komentarze
Ocena: 5 / 5

Polecane dla Ciebie